Hadis
Deneme Final Sınavı 9
1.

I. Resûlüllah’ın (s.a.v.) yalnızca fiili hadisleri yer almaktadır

II. Efendimizin sözleri ilk bir ya da iki kelimesini zikredilerek sıralanmıştır

III. Eserde, hadis alınan kitaplar için genel olarak rumuzlar kullanılmıştır

IV. Cem‘ü’l-Cevâmî adındaki eserin özeti olarak oluşturulmuştur

Celaleddîn es-Suyûtî'nin "el-Cami‘u’s-sağîr min hadîsi’l-beşîr’in-nezîr" adlı eseri için yukarıdakilerden hangileri doğrudur?

Doğru Cevap: "D" II, III ve IV
Soru Açıklaması

Celaleddîn es-Suyûtî bütün hadis kaynaklarını bir araya toplama gayesiyle telif etmeye başladığı Cem‘ü’l-Cevâmî adındaki kitabı özetleyerek el-Câmi‘u’s-sağîr’ini oluşturdu. Bu eserin tam adı ise el-Cami‘u’s-sağîr min hadîsi’l-beşîr’in-nezîr’dir. Muellif bu kitabında genel olarak kavlî hadisleri, yani Efendimizin sözlerini ilk bir ya da iki kelimesini zikrederek sıralamıştır. Bununla birlikte kitapta Resûlüllah’ın (s.a.v.) fiili hadisleri de yer almaktadır. Hz. Peygamber’in yasakladıkları için de "Bâbü’l-menâhî" adında bir bölüm açılmıştır. Buradaki bütün hadisler de ilk kelimelerine göre sıralanmıştır. Suyûtî birçok kaynaktan oluşturduğu bu eserinde, esas aldığı kitaplar için genel olarak rumuzlar kullanmaktadır. Müellif bu rumuzlardan hangi kitabın kastedildiğini eserinin başında zikretmiştir (el-Camiü’s-sağîr, s. 5–6). Sıkkullanılmayan kitaplarda ise eserin ve yazarının ismi doğrudan kaydedilmektedir.

2.

Aşağıdakilerden hangileri hadis kapsamındaki bilgi türlerindendir?

Peygamber fiili Peygamber sözü Peygamber takriri
Doğru Cevap: "E"   I-II-III
Soru Açıklaması

Hadis, Hz. Peygamberin sözü, fiili, takriri yani, sahâbenin yaptığını görüp de reddetmediği tutum ve davranışları, yaratılışı (fıtrî-fizyolojik özellikleri) veya ahlâkı ile ilgili intikal eden her türlü bilgi demektir..

3.

Aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?

Doğru Cevap: "B" Hadislerin Kur’ân’a arzı ilk dönemlerden itibaren uygulanmış bir metin tenkid yöntemidir.  
Soru Açıklaması

Metin tenkidi temelde bir karşılaştırma yöntemidir. Aynı anlamda olmak üzere arz, muaraza ve mukayese tabirleri de kullanılmaktadır. Kısaca sened açısından sahih görünen bir hadisin metninin doğruluğunu kontrol etmek için doğruluğundan emin olduğumuz diğer delil ve bilgilerle karşılaştırılmasına metin tenkidi demekteyiz. Bu çerçevede bir hadis; (a) muhteva ve (b) dil ve üslup itibariyle başlıca iki yönden metin tenkidine tabi tutulur. Bir hadis metni tevil edilemeyecek ölçüde Kur’ân-ı Kerîm’e aykırı olamaz. Burada dikkat edilmesi gereken nokta, Kur’ân’a aykırı görünen bir hadisi reddetmekte acele etmemektir. Öncelikle her ikisinin muhtevasının iyi kavranması, aralarında gerçekten bir çelişki bulunup bulunmadığının ayrıntılı olarak incelenmesi gerekmektedir.

4.

Hz. Peygamber’in hadislerine atıfta bulunan ve Türk devlet felsefesini anlatan ilk eser olarak tarihe geçen eser aşağıdakilerden hangisidir?

Doğru Cevap: "D" Kutadğu Bilig
Soru Açıklaması

641-642/1069-1070 yıllarında Kaşgar’da (Uygur ve Arap harfleriyle) kaleme alınıp Karahanlı hükümdarına hediye edilen ve Türk devletfelsefesini anlatan ilk eser olarak tarihe geçen “Kutadğu Bilig” (Kutsal Bilgiler)’de, 6645 beyit içerisinde Hz. Peygamber’in hadislerine atıftabulunan bazı ifadelere rastlanmaktadır.

5.

I. Modern sorunlara çözüm sunmazlar.

II. İman, ibadet, ahlâk kitaplarıdır.

III. Sosyal içerikli bilimsel kaynaklardır.

IV. Toplumun sağlık reçetesidir.

Konulu hadis literatürüyle ilgili yukarıdaki yargılardan hangileri doğrudur?

Doğru Cevap: "E" II, III ve IV
Soru Açıklaması

İslâm, rûhî arınmadan beden temizliğine, devlet yönetiminden aile düzenine, ibadetten alışverişe, eğitimden sağlığa, hukuktaniktisata, mîmârîden estetiğe kadar sosyal hayata dair ne varsa, Allah Resûlü ve arkadaşlarının tecrübesinden geçmiş, pratiğe geçirilmiş son derece önemli prensipler bütünüdür.

6.

Aşağıdakilerin hangisi İslâm toplumunu ortaya çıkaran ana ilkedir?

Doğru Cevap: "E" Hz. Peygamber’in Sünnetine ittibâ
Soru Açıklaması

Şu durumda İslâm toplumunu ortaya çıkaran ana ilkenin “Peygamber’in Sünnetine ittibâ” olduğunu reddetmeye imkân yoktur. Tarih boyu müslümanların içinde yaşadığı müşterek dünya algısı ve toplumsal düzen, Hz. Peygamber’in tebliğ ve beyânıyla başlayıp günümüze kadar uzanan bir sürecin tezâhürüdür. Kısacası Nebevî Sünnet’in ürünüdür. Sünnet, bir taraftan ferdî-insânî farklılıkları dikkate alacak kadar kapsamlı, diğer taraftan bütün farklılıkları bir esasta toplayacak kadar birleştiricidir. Bu nedenledir ki, İslâm dîninin mensupları tarafından oluşturulmuş ve zaman içinde gelişip özel akım veya disiplin niteliğini kazanmış her önemli hareket, kendisine Kur’ân-ı Kerîm yanında Hz. Peygamber ve ashâbının tatbikatına sahne olan Asr-ı Saâdet’ten de bir dayanak bulma ihtiyacını hissetmiştir.

7.

Aşağıdakilerin hangisi hadisleri/sünneti hafife alan yaklaşımların yol açtığı sonuçlardan biri olarak değerlendirilemez?

Doğru Cevap: "C" Fenni ilimlerden geri kalma  
Soru Açıklaması

Bu tür kendisi de zannî ve indî olan ve hadisleri/sünneti hafife alan yaklaşımlar dinî düşüncede seviye kaybına, bilginin değersiz görülmesine, dindarlaşma duygusunun yozlaşmasına ve gündelik hayatta dinin yaşanırlığının sona ermesine sebebiyet vermiştir. Ayrıca bu eleştiriler, sünnetin Kur’ân’dan ayrı ve ikinci plânda yer alan bir kaynak olduğu düşüncesinden hareketle dile getirilen hususlardır. Oysa sünnet ve onun ifadesi olan hadisler Hz. Peygamber ve ashâbının Kur’ân’dan anlayıp uyguladığı Kur’ân-ı Kerîm’in yaşantıya dönüşmüş biçimidir. Yenilikçi yaklaşımlar sünnetin bu yönünü göz ardı ederek yaşanan geleneği dikkate almadan, sünneti tarihî bağlamından kopartarak zihinsel bir din algısı şekillendirmeye çalışmışlardır.

8.

Kur’ân, usûlüne göre boğazlanmamış hayvanların etlerini yemeyi haram kılmış, Allah Resûlü bu genel haram kılma emrinden denizdeki ölmüş balığı hâriç tutmuştur. Bu durum Hz. Peygamber’in hangi fiilini açıklar?

Doğru Cevap: "B" Sünnetin Kur’ân’ı tahsis etmesi  
Soru Açıklaması

Bazı âyetlerde genel olarak ifade edilen ve kelimenin içeriğine dâhil bütün mânâları ifade eden bir husus, gerek âyetle gerekse hadisle tahsis edilip anlam çerçevesi daraltılabilir. Bu tür tahsisler de Allah Resûlü’nün beyan etme sorumluluğuna dâhildir. Bütün dinî konulardaki açıklamaları vahiy ve ilhâmla desteklendiği için Sünnetin Kur’ân’ı tahsis etmesi mümkündür. Sözgelimi, Kur’ân, usûlüne göre boğazlanmamış hayvanların etlerini yemeyi haram kılmış (Bakara 2/173; Mâide 5/3), Allah Resûlü bu genel haram kılma emrinden denizdeki ölmüş balığı hâriç tutmuştur. Deniz suyunu kastederek söylediği: “Onun suyu temiz, içindeki ölü balık helâldir (Ebû Dâvûd, Tahâret 41, hadis no: 83; Tirmizî, Tahâret 52, hadis no: 69) şeklindeki meşhur hadis bunu gösterir. Bunun örneği hadis ve fıkıh kitaplarında yer almaktadır.

9.
Tenkitlerin kendisine dayandığı bir hadis usulüne başvurmak Batı’nın eleştirel geleneklerine başvurmak Kitâb-ı mukaddes tenkidi ve tarihî tenkit metotlarını hadislere uygulamak Metinlerden hareketle neticelere ulaşmaya çalışmak

Müsteşrikler yukarıda ifade edilen eylemlerden hangisi veya hangilerini hadisleri tasfiye etmek için kullanmışlardır?

Doğru Cevap: "E"   II, III ve IV
Soru Açıklaması

Bunun neticesinde, İslâm medeniyetin hayatiyetini güçlü bir şekilde sürdürmesiyle doğrudan alâkalı olarak, dinî ilimlerin usûlleri de söz konusu dönemde etkisini yitirme sürecine girmiştir. Oysa dinî ilimlerin usulleri, dinin ana kaynaklarıyla hayat arasındaki irtibatı kurmanın yöntemle alâkalı kısmını temsil eden en önemli parçasıydı. Öte yandan, sistemli bir hadis tenkidi için öncelikle tenkitlerin kendisine dayanacağı bir usûle ihtiyaç vardır. Hadis usûlünün, hadisleri tasfiye etmek için elverişli vasıtaları sağlamayacağını gören müsteşrikler, Batı’nın eleştirel geleneklerine başvurmuş ve kendi kutsal kitaplarına uyguladıkları Kitâb-ı mukaddes tenkidi ve tarihî tenkit metotlarını hadislere uygulamaya başlamışlardır. Bu tenkitler sırasında hadis usûlünün prensiplerini ve isnâdların bir kısmını veya tamamını göz ardı ederek, metinlerden hareketle neticelere ulaşmaya çalışmışlar, hadis tenkidini bu mecrada sürdürürken bir taraftan da sünnetin bağlayıcılığı konusundaki fikirlerini inşa etmişlerdir. Hadislerin Hz. Peygamber’le irtibatının bulunmadığına dair vehimlerini, Hz. Peygamber’in sünnetinin tespit edilemeyeceği ve bu nedenle bir ittibâın söz konusu olamayacağı hükmüne ulaşmada kullanmışlardır.

10.

Aşağıdaki seçeneklerin hangisinde Hz. Peygamberin hadislerinin Türklere Müslümanlığı ve İslam’ı anlatması açısından büyük öneme sahip eserlerden birine rastlanmamaktadır?

Doğru Cevap: "E" Kutadgu Bilig
Soru Açıklaması

Hz. Peygamber’in hadisleri, Türklerin müslüman olmasıyla birlikte ortaya konan ilk edebî eserlerden itibaren karşımıza çıkar. Yusuf Has Hâcib’in (v. 1070-) Kutadğu Bilig’i, Edip Ahmed Yüknekî’nin (v. 1100) Atebetü’l- Hakâyık’ı, Ahmed Yesevî’nin (v. 1166) Dîvân-ı Hikmet’i ve Rabguzî’nin (v. 1310) Kısas-ı Enbiyâ’sı, Türklere müslümanlığı ve İslâm peygamberini anlatan ilk eserler sayılır.

11.

Hadisleri sistemli bir şekilde konu edinmesi nedeniyle Batı’da hadis çalışmalarının kurucusu kabul edilebilecek müsteşrik aşağıdakilerden hangisidir?

Doğru Cevap: "B"   Ignaz Goldziher
Soru Açıklaması

İslâm tarihi ve kültürü ile ilgili çeşitli çalışmaların yanı sıra Aloys Sprenger (ö. 1893), Reinhart Dozy (ö. 1883), William Muir (ö. 1905) gibi şarkiyatçılar Hz. Peygamber’in hayatını anlatan kitaplar yazmışlardır. Her ne kadar hadisin müstakil makalelerde ele alınması kendisinden önce gerçekleşmişse de hadisleri sistemli bir şekilde konu edinmesi nedeniyle Batı’da hadis çalışmalarının kurucusu kabul edilebilecek müsteşrik, Macar asıllı Ignaz Goldziher’dir (ö. 1921). Goldziher, kendinden sonra gelecek müsteşrikleri derinden etkileyecek çalışması Muhammedanische Studien’de (I-II, Halle 1889–1890) Hz. Peygamber’in sünnetinin bağlayıcılığının zaman içerisinde arttığı şeklindeki kanaatini dile getirmekle birlikte, daha ziyade hadis kaynaklarının sıhhati meselesi üzerinde durmuştur.

12.

Hangisi Kütüb-i Tis’a (Dokuz Kitap) içinde bulunan kitap-müellif eşleştirmesinden biri değildir?

Doğru Cevap: "D"   Muvatta, İmam Şafii
Soru Açıklaması

Kütüb i Tis'a İslam ilmi dünyasında sağlam bir hadis kaynağı olan Kütüb-i Sitteye üç eser ilavesiyle anılan meşhur dokuz hadis kitabına verilen ortak isimdir. İlave edilen eserleri ise şöyle sıralaya biliriz;

Darimi (ö. 255/868)'nin es-Sünen'i. İmam Malik (ö. 179/795)'in Muvatta'ı. Ahmed ibni Hanbel (ö. 241/855)'in el-Müsnedi'dir.

Şimdi ise Kütüb i Sittede yer alan altı büyük Hadis i şerif kaynağının Müelliflerini, yani yazarlarını ve bu eserlerim isimlerini zikredelim.

Buhârî (ö. 256/869). Müslim (ö. 216/831)'in el-Câmi'u's-Sahih'i. Ebû Dâvûd (ö. 275/888) Nesâî (ö. 303/915) Tirmizî (ö. 279/892) İbn Mâce (V. 273/886)' nin es-Sünen'leri.   
13.
Aşağıdakilerden hangisi sünnetin intika^l ettirilme yollarından biri değildir?
Doğru Cevap: "A" Tefekkür
Soru Açıklaması
14.

“Kadınlarınız sizin için birer elbise siz de onlar için birer elbisesiniz” (Bakara 2/187) âyeti aile kurumunun hangi özelliğine vurgu yapmaktadır?

Doğru Cevap: "B"   Eşlerin birbirlerine olan ihtiyacı
Soru Açıklaması

Aile kurumu içinde, “Erkekler, Allah’ın kendilerine daha fazla bağışladığı nimetler ve sahip oldukları servetten yapabilecekleri harcamalarla kadınların sorumlu yöneticisi ve koruyucusudur” (Nisâ 34) âyeti, eşler arası ilişkileri düzenleyen âyetlerden birisidir. Erkeğin, aile fertlerinin maddî-manevî ihtiyaçlarını karşılamak üzere ekonomik bakımdan üstlendiği külfet, sabır, metanet, fiziki güç, cesaret gibi meziyetleri, bunun doğal bir sonuç olduğunu gösterir. Âyetteki sorumlu yöneticilik ve koruyuculuk, soğuk ve mesafeli bir duruş değil, sevgi, saygı, hoşgörü, yardımlaşma ve danışmaya dayalı bir düzenlemedir. Ayrıca, “Kadınlarınız sizin için birer elbise siz de onlar için birer elbisesiniz” (Bakara 2/187) âyeti, eşlerin birbirlerine olan ihtiyacını edebî bir ifadeyle dile getirir.

15.
I. Metnin derinlemesine tahlil edilmesi II. Müteşâbih-müşkil hadislerden olup olmadığının tespiti III. Hadisin bütün tarîklerinin toplanması IV. Hadisin te’vil imkânlarının araştırılması Yukarıdakilerden hangileri hadiste metin tenkidi yapılırken göz önünde bulundurulması gereken hususlar arasında yer alır
Doğru Cevap: "E" I, II, III ve IV
Soru Açıklaması
Hadiste metin tenkidi yapılırken samimiyet, i‘tidal, genişhadis kültürü, metnin iyi kavranması, hadisin bütün tarîklerinin toplanması, hadisin edebi özelliklerinin tespiti, müteşâbih-müşkil (anlaşılması zor) hadislerden olup olmadığının tespiti, te’vil imkânlarının araştırılması, metnin derinlemesine tahlil edilmesi gibi noktalara dikkat edilmesi bu yöntemin uygulanması esnasında göz önünde bulundurulması gereken hususlardandır.
16.

Hadisin sened veya metninde bulunan ve ancak hadis ilminde uzman olanların görebileceği gizli kusur anlamına gelen kelime aşağıdakilerden hangisidir?

Doğru Cevap: "D" İllet
Soru Açıklaması

İllet hadisin sened veya metninde bulunan ve ancak hadis ilminde uzman olanların görebileceği gizli bir kusurdur.

17.
İslâm’ın bir arada yaşama tecürbesini anlatma Teknik ve bilimsel donanım Batı medeniyetline esaslı yaklaşım Batı’daki Ortadoğu araştırma merkezleri İdarî ve siyasi güç

Yukarıkilerden kaç tanesi  Şarkiyatçılık düşüncesini İslâm toplumlarına  intikal ettirmede bir araç olarak kullanmıştır?

Doğru Cevap: "D" 4
Soru Açıklaması

İslâm’ın bir arada yaşama tecrübesi hariç diğer şıkların dört tanesi  Şarkiiyatçı düşüncenin İslâm toplumlarına intikal ettirmede  bir araç olarak kullanılmıştır.

18.

"Hz. Peygamber ve Örnekliğinin Mahiyeti" başlıklı makalenin yazarı kimdir?

Doğru Cevap: "D" Prof Dr. Râşit Küçük
Soru Açıklaması

Hz. Peygamber’in (s.a.v.) örnekliği konusunda daha ayrıntılı bilgi için Prof Dr.Râşit Küçük’ün "Hz. Peygamber ve Örnekliğinin Mahiyeti" başlıklı makalesinebakabilirsiniz.

19.

el-Mektebetü’ş-Şâmile nedir?

Doğru Cevap: "B" Bilgisayar teknolojisinin yaygınlaşmasından sonra Konkordans’ın mantığınabenzer bir uslupla hadis bulmak için yapılmış bir programdır.
Soru Açıklaması

Bu gün hadis bulmada en çok kullanılan programlardan birisi elMektebetü’ş-Şâmile’dir. Birçok sürümü çıkartılan bu program binlerle ifade edilen kitaba sahiptir. Örneğin el-Mektebetü’ş-şâmîle’nin ikinci sürümünde 5517 kitabın olduğu belirtilmekte; daha sonraki bir sürümde ise bu sayı 10183 olarak açıklanmaktadır.

20.

I. Temel hadis kaynaklarında zikredilen hadisleri bulmaya yardımcı olan eserler hadis bulma işlemini kolaylaştırmıştır

II. Temel hadis kaynaklarındaki hadisleri bulmak için temel düzeyde Arapça bilmek gerekir

III. Hadis bulma işlemi sanal ortamda daha da kolaylaşmıştır

IV. Arama yaparken, kitapların ya da programların amacını ve metodunu dikkate almak gerekir

Temel hadis kaynaklarındaki hadisleri bulmak ile ilgili yukarıdaki ifadelerden hangileri doğrudur?

Doğru Cevap: "E" I, II, III ve IV
Soru Açıklaması

On dört asır boyunca Hindistan’dan Endülüs’e, Yemen’den Buhârâ’ya pek çok âlim çeşitli şekillerde hadisleri bir araya getirmiş veya hadis kitapları üzerinde yeni çalışmalar yapmışlardır. Bu gayretler günümüzde de belirli ölçüde devam etmektedir. Oldukça çeşitli olan bu çalışmalardan biri de temel hadis kaynaklarında zikredilen hadisleri bulmaya yardımcı olan eserlerdir. Bu tür çalışmalar, tarihte olduğu gibi n günümüzde de devam etmekte, hadis bulma işlemi sanal ortamda daha da kolaylaştırılarak okuyucuların istifadesine sunulmaktadır. Temel hadis kaynaklarındaki hadisleri bulmak için yazılan bu tür eserlerden faydalanabilmek için en azından temel düzeyde Arapça bilmek gerekir. ikinci önemli nokta ise, söz konusu eserlerden nasıl faydalanılacağının bilinmesidir. Başka bir deyişle, arama yaparken, kitapların ya da programların amacını ve metodunu dikkate almak gerekir.

TEST BİTTİ.
CEVAPLARINIZI KONTROL EDİNİZ.