“Erdemlilik kuramı”nın ilk ilkesi merhamettir. Erdemlilik, sorumluluğungereklerini yerine getirmenin üstünde bir şeydir. Çevreye de sorumluluğumuzun sıradan gereklerinin üstünde bir gözle bakmak, İslâmınçevre ahlâkının temel ilkelerinden biri olsa gerektir. Çevremizdeki doğa vecanlılar, en üstün erdemlerle kendilerine muamele etmemizi hak etmekte vebu tarz muameleler bizim daha yetkin/kamil insan olmamızın da gereğiolmaktadır. Erdemli insan, tüm ilişkilerinde erdemli düşünüp duyan veerdemli davranan insandır. Çevreyle ve özellikle de çevremizdeki canlılarlailişkimizde riayet etmemiz gereken en önemli erdemlerden biri merhameterdemidir. Merhamet, ilk olarak, haksız yere öldürmemek, acı vermemek,zalim olmamak, zulüm etmemek, yani merhametsiz olmamaktır. Bir hadistehayvanlarla ilgili merhametsizliğe karşı insanlar şöyle uyarılır: “Haksızolarak bir serçeyi öldürenden Cenab-ı Hak kıyamet gününde hesapsoracaktır.” (Müslim, “Sayd”, 57) Hayvanlara zulmetmemek insanlarazulmetmemekle yakından bağlantılıdır ve o oranda ahlâki bir gerekliliktir.Nitekim Kur’an-ı Kerim, “Yerde yürüyen hayvanlar ve kanatlarıyla uçankuşlar da ancak sizin gibi birer toplulukturlar” (En’am/6: 38) buyurmaktadır.Hayvan hakları denildiğinde genellikle onların hayatlarına müdahaleedilmemesi, fıtri yapılarına uygun işlerde çalıştırılmaları, kaldırabileceklerikadar yük taşıtılmaları, gerekli yiyeceklerinin yeterince ve zamanındaverilmesi, tabii ortamlarının ve üreme imkanlarının sağlanması, kendilerineişkence ve eziyet edilmemesi, hasta olduklarında tedavi ettirilmeleri gibihususlar akla gelir. Osmanlı Türkleri, hayvanların korunması, barınması,yetiştirilmesi ve bu tür haklarına riayet edilmesi gibi birçok hususta çağınınanlayışının çok üzerinde uygulamalar sergilemişlerdir. Bunun en iyigöstergeleri, hayvanlar için kurdukları vakıfların bolluğu, kedi ve köpeklerinbakımları için vakfiyelere şartlar koymaları, evler yapılırken uygun yerlerehayvanların su içebilmeleri için yalaklar yapılması, kuşlara yuva teminiamacıyla cami ve medrese gibi binaların duvarlarına arabesklerle süslü kuşevlerinin yapılması gibi örnek ve çoğu diğer milletlerde görülmeyenuygulamalardır. 

İfrat ve tefrit, İslâm dini ve dolayısıyla ahlâkında da, klasik dönemin felsefi ahlâkında da yanlış olan ve ahlâki bulunmayan tutum ve davranışlardır. Her iki aşırılığın da toplumlara büyük zararları olmuştur. Doğru cevap B'dir. 

Dinimizde beş vakit namazın cemaatle kılınmasının teşvik edilmesi, haftada bir kılınan cuma namazının farz oluşu, yılda iki kez kılınan bayram namazları, zekât ve bütün İslâm Dünyasından temsilcilerin katılımıyla gerçekleşen “büyük kongre” mahiyetindeki hac vb. ibadetlerin de amacı, insan ilişkilerini geliştirmeye ve sosyal bağları güçlendirmeye yöneliktir. Doğru cevap D'dir.

Daha önce de gördüğümüz gibi İslâm ahlâkçıları, insan ruhunun baz temel kuvvetlere sahip olduğunu, bu kuvvetlerin akıl, gazab ve şehvetten meydana geldiğini kabul etmişler ve bu üç temel kuvvetin fazilet ve reziletlerin ana kaynağı olduğunu söylemişlerdir. Doğru cevap A'dır. 

Çocuğun sağlam bir karakter kazanması, gelişip yetişmesi, sonra da hayata hazırlanmasında ailenin önemi sanıldığından da fazladır. Çocuğun kişiliğinin oluşmasında önündeki ilk modeller, annesi-babası ve ailenin diğer bireyleridir. Çocuk belli bir aşamadan sonra bu modellerin de tesiriyle kendine özgü davranışlar geliştirmeye başlar. İnançlar, dinî ve ahlâkî değerler, örf ve âdetler, güzel alışkanlıklar hep aile içinde kazanılır. Aile, çocukta toplum törelerine ve millet ideallerine karşı ilginin uyandığı, din ve ahlâk duygularının filizlendiği kutsal bir kurumdur. Bireylere millî kimlik kazandıran ilk yer de ailedir. Bundan dolayı, bir toplumun gücü, nüfusunun çokluğu ya da birey olamamış, milleti ile bütünleşememiş kuru kalabalığın fazlalığı ile değil, o toplumu oluşturan ailelerin sağlam ve sağlıklı olmasıyla orantılıdır. Aile yapısı sağlıklı olmayan bir toplumun veya milletin uzun ömürlü olabileceğini söylemek mümkün değildir. Tarihte de milletlerin çöküşünün, onların sosyal yapısında, özellikle de aile yapısındaki bozulmalarla başladığını biliyoruz. İdeal bir ailede anneler ve babalar çocuklarına miras olarak sadece maddî birikimlerini değil, bilgi birikimlerini ve tecrübelerini, ülkü ve ideallerini, kutsal değerlerini de bırakırlar. Ancak bu bilinçteki anne ve babalar topluma, devlete ve millete yararlı evlât yetiştirebilirler. 

Doğru cevap E'dir. 

Erdemlilik çoğu kere, ahlâklı ve iyi karakter sahibi biri olmakla eş anlamlı kullanılır. Erdem ahlâkı veya etiği dendiğinde ilk akla gelen filozof olan Aristoteles, erdemi, iş ahlâkıyla da çok bağlantılı bir biçimde tanımlar. Doğru cevap E'dir 

yumuşak kalp fazileti anlatmak için kullanılır.

Yukarıda anlatılan genel ilke ve kurallara ek olarak kocanın hak ve görevlerini şöyle ifade edebiliriz: Koca hanımına ve çocuklarına karşı sorumluluğunun bilincinde olmalı, onlara değer vermelidir. Hanımına karşı nazik ve kibar davranmalı, onun yakınlarına da saygı göstermelidir. Evin yönetimine hanımını da ortak etmeli, önemli kararları alırken ona da danışmalı, onun haklarını koruyup gözetmeli, sıcak ve rahat bir aile ortamı oluşturabilmek için çalışıp didinmeli, çoluk-çocuğunu helâlinden kazanarak yedirmeli ve giydirmelidir. Kazancını hanımından ve çocuklarından esirgememeli, ama israf da etmemelidir. Ailenin huzurunu bozacak içki, kumar vb. kötü alışkanlıklardan uzak durmalı, ailenin namus ve şerefine leke getirecek davranışlardan kaçınmalıdır. Gerektiğinde ev işlerinde, çocuk bakımı ve eğitiminde hanımına yardımcı olmalıdır.

Doğru cevap C'dir. 

Anne ve baba ile çocuklar arasındaki bağı ifade eden nesebin kaynağı ise, meşru evliliktir. Sahih neseb, ancak meşru evlilik içinde meydana gelen doğum ile gerçekleşir. Aile bağının gücü, aile bireylerinin birbirine karşı sevgi ve saygıları yanında, görev ve sorumluluklarını yerine getirmeleriyle doğru orantılıdır.

Doğru cevap C'dir. 

Örneğin yüzeysel ekolojiye göre, bitki ve hayvan türleri gibi doğal çeşitlilik insanın kullanabileceği bir kaynak olarak yararlı görülürken ve korunması gerektiği savunulurken, derin ekolojiye göre doğal çeşitliliğin her bir öğesinin insana sağladığı yarardan bağımsız olarak kendi özsel değeri vardır ve onlar bundan dolayı korunmalıdır. Yine örneğin çevre kirliliği, yüzeysel ekolojiye göre, ekonomik büyümeyi tehdit ediyorsa azaltılmalıdır; oysa derin ekolojiye göre, çevre kirliliğinin azaltılması ekonomik büyümeden daha önce gelir ve bunabakılmaksızın azaltılmalıdır. Keza, kaynak kavramı, birincilere göre, insanlariçin kaynak, ikincilere göre ise, bütün canlılar için kaynak anlamına gelmektedir (Olphant, 2007). Derin ekoloji yanlılarının çevre ve ahlâk açısından, insan merkezciliği aşan çok daha yüksek değerleri savunduğu ve bizim aşağıda Batı’daki gibi kutuplaştırmak yerine dikey sıralama içinde sunacağımız İslâm çevre etiği kuramlarının daha yüksek düzeydekilerine yakın olduğu bir gerçektir.