İslam Düşünce Tarihi
Deneme Ara Sınavı 16
1.

I. İbn Tufeyl’e göre meşrikî hikmet teorik akıl yürütmeyle yetinmez.

II. Sadece akıl yürütme ve araştırma en yüksek yetkinlik derecesine ulaşmak için yeterli değildir.

III. İnsanın duygu dünyasında yaşamış olduğu manevi tecrübeleri ihmal edilmemelidir.

IV. Müşahede, zevk, huzur ve ruhi tecrübe önem kazanır.

V. İbn Tufeyl kesin hakikate ve mutluluğa ulaşmada tasavvuf ehlinin vurguladığı yöntemi öne çıkarır.

Yukarıdakilerden hangisi/hangileri İbn Tufeyl’in felsefe anlayışıyla ilgili doğrular arasında yer alır?

Doğru Cevap: "D" I, II, III, IV, V
Soru Açıklaması

İbn Tufeyl’e göre meşrikî hikmet teorik akıl yürütmeyle yetinmez. Sadece akıl yürütme ve araştırma en yüksek yetkinlik derecesine ulaşmak için yeterli değildir. İnsanın duygu dünyasında yaşamış olduğu manevi tecrübeleri ihmal edilmemelidir. Müşahede, zevk, huzur ve ruhi tecrübe önem kazanır. İbn Tufeyl kesin hakikate ve mutluluğa ulaşmada tasavvuf ehlinin vurguladığı yöntemi öne çıkarır.

2.
Tabiatçı ve natüralist düşünürler. Bunlar bugünkü tabirle “Deist” düşünürlerdir. Metafizik düşüncelere önem vermezler. Bilimin sadece deney ve tecrübeye dayanması gerektiğini söylerler. Bu tanım aşağıdaki felsefi akımlardan hangisine aittir?
Doğru Cevap: "D" Tabî’îyyun
Soru Açıklaması

Tabî’îyyun: Tabiatçı ve natüralist düşünürler. Bunlar bugünkü tabirler “Deist” düşünürlerdir. Metafizik düşüncelere önem vermezler. Bilimin sadece deney ve tecrübeye dayanması gerektiğini söylemektedirler.

3.
Nur Heykelleri adlı eserinde "Nur, Tanrı Nur’udur; varlık Nur’un derece derece yansımasıyla oluşmuştur." diyen metafizikçi kimdir?
Doğru Cevap: "D" Sühreverdi
Soru Açıklaması

Sühreverdî’nin en temel metafizik kavramı Nûr kavramıdır. Nûr Heykelleri adlı eserinde anlattığı gibi Nûr, Tanrı Nûr’udur; varlık, Nûr’un derece derece yansımasıyla oluşmuştur. Bu açıdan Sühreverdî’nin metafiziği bir Nûr metafiziğidir. Doğru yanıt "D" şıkkıdır.

4.
Kindî hangi Abbasi halifesinin oğluna özel hocalık yapmıştır?
Doğru Cevap: "D" El-Muta’sım
Soru Açıklaması

Kindî, özellikle halife Mutasım’ın oğlu veliahd Ahmet’e özel hocalık yapmıştır.

5.

Kur'an'da ilim ve ondan türeyen kelimeler yaklaşık kaç yerde geçer?

Doğru Cevap: "A" 750
Soru Açıklaması

Düşünmeyle ilgili terimler gibi "bilmek" ve "bilgi" anlamına gelen ilim kelimesi ve türevlerinin de Kur'an'da yoğun biçimde kullanılır. Kur'an'da ilim ve ondan türeyen kelimeler yaklaşık 750 yerde geçer. Bu geniş kullanım hadislerde de yer almaktadır. Kur'an'ın ilim ve düşünce konusundaki tutumu İslâm'da kelâm, tasavvuf ve diğer düşünce okullarının oluşumunda destekleyici bir tavır oluşturmuştur.

6.

Aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

Doğru Cevap: "B" Türkçe içinde düşünen bir İslâm düşünürü, İslâm ile ilgili algısının Türkçenin kendi tarihsel geleneği (hazinesi) ile onun diğer kültürel dillerle olan etkileşimine dayandığını fark etmek durumunda değildir.
Soru Açıklaması

İslâm düşüncesi, kaynak olarak her zaman Kur’an ve hadislere yönelmiş olmakla birlikte, içinde yeşerdiği kültürel dillerin söyleyebilme gücü ve imkânlarına göre kavramlaştırmalar yapabilmiştir. Kur’an’ın indiği tarihsel ortamda yaşayan insanlara hitap ederken kullandığı kelimeler ile daha sonra Müslümanların farklı kültürlerden edindikleri farklı kelimeler birbirine nispeten yabancıdır.  Kur’an “zerre” kelimesini kullanırken, daha sonra Müslümanlar bu kelime karşılığında “atom” kelimesini kullanmışlardır. Türkçe içinde düşünen bir İslâm düşünürü, İslâm ile ilgili algısının Türkçenin kendi tarihsel geleneği (hazinesi) ile onun diğer kültürel dillerle olan etkileşimine dayandığını fark etmek durumundadır. Karakter yabancılık nedeniyle İslâm düşünürleri otantiklik (sahihlik, asla uygunluk) ve yenilik (anlamın güncellenmesi) arayışları arasında sürekli ikilem yaşamışlardır.

7.
Aşağıdakilerden hangisi İbn Rüşd’ün felsefe anlayışını yansıtmaktadır?
Doğru Cevap: "A" Bilim ve mantık çalışmaları birlikte süreklilik arz eder  
Soru Açıklaması

İbn Rüşd’e göre felsefe, bilim ve mantık çalışmaları tüm insanlığın bilgi ve tecrübe birikimleriyle geliştirilmiş evrensel bir kazanımdır. Felsefe ve mantık çalışmalarında kendisinden faydalandığımız önceki insanların dinde bizimle ortak olmasıyla, olmaması farksızdır. İbn Rüşd felsefe, bilim ve mantık çalışmalarının bir gelenek işi olduğunun ve bunların "süreklilik devamlılık" prensibiyle var olabildiklerinin farkındadır. Doğru cevap A şıkkıdır.

8.

Hayy b. Yakzan adlı eserinde ıssız bir adada büyüyen ve tabiatı gözlemleyerek kendi teorik ve ontolojik rasyonel bilincini geliştiren bir karakteri anlatır.

Yukarıda ana konusu verilen eserin yazarı kimdir?

Doğru Cevap: "A" İbn Tufeyl
Soru Açıklaması

Her ne kadar rasyonel bilincin kuramsal gelişimi doğrultusunda İslâm düşünürlerinin genel tutumu yukarıdaki gibi olsa da, sözgelimi İbn Tufeyl’in Hayy b. Yakzan adlı eserine baktığımızda farklı bir tabloyla karşılaşmaktayız. Bu eserde Hayy, ıssız bir adada büyür ve tabiatı gözlemleyerek kendi teorik ve ontolojik rasyonel bilincini geliştirir. Her ne kadar bu eser, kurgusal bir roman olsa da, yine de insan bilincinin kuramsal gelişimi noktasında farklı bir yaklaşımı ön plana çıkarması açısından ilgi çekicidir. Doğru cevap A şıkkıdır.

9.

Aşağıdakilerden hangisi İslam düşüncesinin etrafında toplandığı ana okullardan biri değildir?

Doğru Cevap: "E" Salih amel
Soru Açıklaması

Dinî düşünce olması itibarıyla Kur’an ve Hadislerden oluşan dinî metinlerin anlaşılması ve bunun etrafındaki sorunlar da İslâm düşüncesinin ana konularından olmuştur. Ortaya çıkış döneminde İslâm Düşüncesinin anaokulları felsefe, kelam, tasavvuf, fıkıh usulü ve dil çalışmaları etrafında toplanabilir.

10.
İnsanlık tarihinin bilinen en eski geleneği aşağıdakilerden hangisidir?
Doğru Cevap: "E" Hermes geleneği
Soru Açıklaması

İnsanlık tarihinin bilinen en eski düşünce geleneği, Hermes’in geleneğidir ki, Mezopotamya ve Akdeniz havzası medeniyetlerinin temelini oluşturur. Bu gelenek, İslâm’dan önce, tarihî öncelik sırasına göre, Babil, Mısır ve Yunan medeniyetlerinin ve düşüncelerinin köklü bir biçimde temelini teşkil ediyordu. Özellikle Astronomi, Matematik, Simya, Astroloji ve Sihrî (okült) düşünceler bakımından zengin ve ileri seviyede bir gelenekti. Doğru yanıt "E" şıkkıdır.

11.

Aşağıdakilerden hangisi İbn Bâcce’nin insanın mutluluğu, ahlak ile siyaset ilişkileri, akli bilgiye ulaşmanın imkânı ve önemini tartıştığı eserlerden biri değildir?

 

Doğru Cevap: "D" Kitâbü'n-Nefs  
Soru Açıklaması

İbn Bâcce’nin felsefenin tüm alanlarına dair eserleri bulunmaktadır. Tedbîrül-mütevahhid, Risâletü'l-vedâ, İttisâlü'l-‘akl bi'l-insân, el-Vukuf ile'1akli'l-fa'âl, Fi'1-gâyeti'l-insâniyye, isimli eserleri insanın mutluluğu, ahlak ile siyaset ilişkileri, bu bağlamda akli bilgiye ulaşmanın imkânı ve önemini tartışmaktadır. Bu çerçevede faal aklın rolünü de incelemektedir. Diğer bir eseri olan Kitâbü'n-Nefs ise Aristocu plan üzerinden nefis ve güçlerini ele almaktadır.

12.
Meşşailer aklın matematik, fizik, metafizik gibi teorik konuları incelediği haline ne ad verirler?
Doğru Cevap: "B" Nazari akıl
Soru Açıklaması

Meşşailer aklın matematik, fizik, metafizik gibi teorik konuları incelediği haline nazari akıl ismini verirler. Doğru cevap B'dir. 

13.

Kindi’ye göre en şerefli ilim hangisidir?

Doğru Cevap: "C" Metafizik
Soru Açıklaması

Kindi Felsefe’yi insanın uğraşı alanına giren sanatların en değerlisi, felsefenin de mertebe bakımından en değerli disiplininin metafizik alanı olduğunu söyler. Tabiat bilimi yani fizik evrende değişen ve başkalaşanşeylerin bilgisini bize sağlarken, metafizik bilimi ise değişmeyen varlıkların bilgisini içerir

14.

Aşağıdakilerden hangisi Farabi’nin eğitim almak üzere bulunduğu bölgelerden biri değildir?

Doğru Cevap: "E" Fas
Soru Açıklaması

Fârâbî Mısır, Suriye, Irak ve Harran bölgesi gibi antik bilim ve düşüncenin bütün merkezlerine gidip eğitim almıştır.

15.

Aşağıdakilerden hangisinde inanma eylemi-düşünme eylemi karşıtlığı yanlış  eşleştirilmiştir?

Doğru Cevap: "C" Sosyal algı- Bireysel algı farklılıklar
Soru Açıklaması

İnanma eylemleri: Anlama, itaat, olması gereken, mutlak neden (Tanrı), değer ve semboller, sosyal algı (gelenek, cemaat), dikey algı, metin. Düşünme eylemleri ise anlama-açıklama, soru sorma/sorgulama, olup biten, mutlak neden ve tarihsel nedenler, bireysel algı farklılıkları, yorum.

16.

Mantık, matematik, tıp, fizik gibi disiplinlerin bu dünya hayatını ve fiziksel dünyayı anlamak için uygun olduğuna dair görüşleri savunan düşünür aşağıdakilerden hangisidir?

Doğru Cevap: "A" Gazali
Soru Açıklaması

Mantık, matematik, tıp, fizik gibi disiplinlerin bu dünya hayatını ve fiziksel dünyayı anlamak için uygun olduğuna dair görüşleri savunan kişi Gazali'dir.

17.
I. İslâm Felsefesi II. Kelam III. Tasavvuf IV. Hadis Yukarıdakilerden hangisi İslâm Düşüncesinin disiplinlerinden sayılamaz?
Doğru Cevap: "A" Yalnız IV
Soru Açıklaması
18.
Meşşai filozorların insan aklının yetkinleşmesindeki ve bilgi edinmesindeki son aşamasına verdikleri ad aşağıdakilerden hangisidir? 
Doğru Cevap: "A" Müstefad akıl 
Soru Açıklaması
19.

Tıp ve felsefe alanında en büyük otorite demek olan “eş-Şeyhü’r-Reîs” ünvanıyla tanınmakta olan İslam filozofu kimdir?

Doğru Cevap: "C" İbn Sînâ
Soru Açıklaması

İbn Sînâ özellikle tıp alanındaki üstün başarılarından dolayı “eş-Şeyhü’r-Reîs” ünvanıyla anılmıştır.

20.

Aşağıdakilerden hangisi Kındi’nin felsefe alanındaki kitaplarındandır?

Doğru Cevap: "A" Kitâb fi’l-felsefeti’l-ûlâ
Soru Açıklaması

Kitâb fi’l-felsefeti’l-ûlâ Kındi’nin felsefe alanında yazdığı en hacimli eserdir.

TEST BİTTİ.
CEVAPLARINIZI KONTROL EDİNİZ.