Gerçek anlamıyla, felsefî, bilimsel ve teknik düşüncelerin ilk defa gelişmesinde katkısı olan, İslâm düşüncesi açısından ayrı bir yere ve öneme sahip olan devlet aşağıdakilerden hangisidir?
Abbasîler devrinin İslâm düşüncesi açısından ayrı bir yeri ve önemi vardır. Bunun nedeni sadece kelâmî, tasavvufî ve hukukî sahalarda mezhepleşmelerden değil, aynı zamanda gerçek anlamıyla, felsefî, bilimsel ve teknik düşüncelerin ilk defa bu devrin başında ortaya çıkmasındandır. Aklî düşüncenin, özellikle de felsefî ve bilimsel düşüncelerin gelişmesinde ilk Abbasî halifelerinin büyük katkısı olmuştur.
Varlığın zihnimizde kendisini aşmışlık durumuna ne ad verilir?
İslâm düşünürleri, varlığın dış dünyada kendi başına bir gerçeklik olarak bulunması ile bu varlığın zihnimizde bir kavram ve imge aracılığı ile farklı bir gerçeklik olarak yer alması arasında ayrım yapmışlardır. Biz bu gerçekliğin ilkine (dış dünyadaki haline) ontik, zihnimizde kendisini aşmışlık durumuna ontolojik adını vermekteyiz.
Hz. Peygamber’in hadislerinde hem din ilmini hem de dünya ilmini ilim olarak kabul etmesini “Şeriat (din) aklın zâhiridir; akıl şeriatın bâtınıdır.” şeklinde ile ifade eden müslüman düşünür kimdir?
Hz. Peygamber, bir hadislerinde, ilmi, “İlim iki kısımdır; ruhların ilmi ve bedenlerin ilmi” şeklinde tarif ederken, hem kalble idrak edilen din ilmini, hem de bedensel uzuvlarla, yani akıl ve duyalarla algılanan dünya ilmini aynı şekilde ilim olarak değerlendirmiştir. Gazzâlî gibi bazı düşünürler de, bunu şöyle veciz bir şekilde ifâde etmişlerdir: “Şeriat (din) aklın zâhiridir; akıl şeriatın bâtınıdır.”
İbn Bâcce’nin felsefenin tüm alanlarına dair eserleri bulunmaktadır. Tedbîrül-mütevahhid, Risâletü'l-vedâ, İttisâlü'l-‘akl bi'l-insân, el-Vukuf ile '-akli'l-fa'âl, Fi'l-gâyeti'l-insâniyye, isimli eserleri insanın mutluluğu, ahlak ile siyaset ilişkileri, bu bağlamda akli bilgiye ulaşmanın imkânı ve önemini tartışmaktadır. İbn Tufeyl’in felsefesi hakkında bilgi edindiğimiz tek eser Hay b. Yakzân’dır. Bu eserde İbn Tufeyl Fârâbî, İbn Bâcce ve kısmen İbn Sînâ’yı eleştirir. Kendi meşrikî hikmet tasavvurunu sunar. Sunduğu hikâye çerçevesinde din-felsefeilişkilerini ve insanın mutluluğa nasıl ulaşacağını tartışır. Doğru cevap E şıkkıdır.
İskenderiye Mektebi ve Kütüphanesi Emevî halifesi Ömer b. Abdülaziz devrinde aşağıdakilerden hangi şehre taşınmıştır?
Daha sonra, bu mektep ve orada bulunan büyük kütüphane Emevî halifesi Ömer b.Abdülaziz devrinde Antakya’ya taşındı.
Müslüman düşünürlerin ve filozofların ortaya koydukları düşüncelerin ortak adıdır. Bu düşünceye “İslâm Düşüncesi” adının verilmesi sadece düşünürlerin Müslüman olmasından değil, aynı zamanda Kur’an ve Sünnet gibi İslâm dininin en temel iki kaynağının böyle bir düşüncenin oluşumuna ve gelişimine doğrudan ve dolaylı etkide bulunmasındandır
Kur'an'da ilim ve ondan türeyen kelimeler yaklaşık kaç yerde geçer?
Düşünmeyle ilgili terimler gibi "bilmek" ve "bilgi" anlamına gelen ilim kelimesi ve türevlerinin de Kur'an'da yoğun biçimde kullanılır. Kur'an'da ilim ve ondan türeyen kelimeler yaklaşık 750 yerde geçer. Bu geniş kullanım hadislerde de yer almaktadır. Kur'an'ın ilim ve düşünce konusundaki tutumu İslâm'da kelâm, tasavvuf ve diğer düşünce okullarının oluşumunda destekleyici bir tavır oluşturmuştur.
Sühreverdi ana eseri Hikmetü'l-işrâk'ta rasyonel bilgi kanalıyla gerçeğe ulaşmanın imkânsız olduğunu savunur. İşrak, Nurlar nurundan aşağıya doğru nurların derecelenmesi ve varlığın zuhuredip gerçeklik kazanmasıdır. Meşşâî filozoflar Aristo’yu takip ederek felsefeyi nazarî ve amelî olmak üzere iki kısma ayırırlar. Dehriyye şeklinde anılan okul evrenin başlangıcı ile sonu olmadığını veyaratılmadığını iddia etmektedir. Bu nedenle A, B, D ve E şıkları yanlıştır. Ancak Meşşaî filozoflara göre peygamberlerin kanun koyucu olarak siyasi rolleri vardır. Peygamberler örnek bir yaşam sürerek topluma ahlâki liderlik yaparlar. Bu nedenle Meşşâî filozoflara göre peygamberlik kurumu toplum için zorunludur. Doğru cevap C'dir.
Kindî hangi abbasi halifesinin oğluna özel hocalık yapmıştır?
Abbasi halifeleri Memun, Mutasım Billah ve Vasık Billah’ın ilgisini çeken ve desteklerini alan Kindi^, özellikle halife Mutasım’ın oğlu veliahd Ahmet’e özel hocalık yapmış, bazı kitaplarını da ona ithaf etmiştir. Daha sonra gelen halife Mütevekkil felsefi faaliyete fazla sıcak bakmayınca gözden düşmüş, Kindi^’nin şahsi kütüphanesine el konulmuş, hayatının son yirmi yılını saraydan uzak geçirmiştir.
İbn Tufeyl tarafından kaleme alınan insan bilincinin kuramsal gelişimi noktasında farklı bir yaklaşımı ön plana çıkaran eser aşağıdakilerden hangisidir?
Rasyonel bilincin kuramsal gelişimi doğrultusunda İslâm düşünürlerinden İbn Tufeyl’in Hayy b. Yakzan adlı eserine baktığımızda farklı bir tabloyla karşılaşmaktayız. Bu eserde Hayy, ıssız bir adada büyür ve tabiatı gözlemleyerek kendi teorik ve ontolojik rasyonel bilincini geliştirir. Her ne kadar bu eser, kurgusal bir roman olsa da, yine de insan bilincinin kuramsal gelişimi noktasında farklı bir yaklaşımı ön plana çıkarması açısından ilgi çekicidir.
I. Ahlak II. Metafizik III. Siyaset IV. Matematik V. Ev idaresi Meşşâi filozofların felsefe tasnifine göre, aşağıdaki şıklardan hangisinde ameli felsefenin alt dallarının tümü bir arada verilmiştir?
Ameli felsefe, ahlak, siyaset ve ev idaresini içermektedir. Doğru cevap D şıkkıdır.
Düşünmeye ve araştırmaya muhtaç olmadan keşf yoluyla hakikatin bilgisine ulaşma düzeyine yükselmiş olan kişiye ne ad verilir?
Düşünmeye ve araştırmaya muhtaç olmadan keşf yoluyla hakikatin bilgisine ulaşma düzeyine yükselmiş olan kişiye de “müteellih” denir. Müteellih Allah’a benzemeye çalışan kişidir. Doğru cevap D şıkkıdır.
Düşünme eylemlerinin özellikleri soru sorma, açıklama, olup biten, bireysel algı farkı, düşünülebilir muhteva, tarihsel algı, mutlak neden ve tarihsel nedenledir. Bu açıklamaya göre C seçeneğinde yer alan ''Mutlak neden'' düşünme eylem özelliklerinden birisidir.
İbn Bâcce şerh yazım tekniklerinde kimi model almaktadır?
İbn Bâcce’nin felsefî eserlerinde gözümüze çarpan en önemli özellik Aristo’nun ve Fârâbî’nin eserlerine yazmış olduğu şerhlerdir. Bu aynı zamanda döneminin felsefe yapma tarzını da yansıtmaktadır. İbn Bâcce şerh yazım tekniklerinde Fârâbî’yi model almaktadır. İbn Bâcce’nin kendisi de şerh şeklinde yazım tarzında İbn Rüşd üzerinde çok etkili olacaktır.
İbn Bâcce'ye göre insanı diğer varlıklardan ayıran boyut hangisidir?
İbn Bâcce'nin felsefesinin temel konusu insan ve insan mutluluğudur. İnsan, yapısı itibariyle evrene benzer. Onda üç boyut bulunur: 1) Tabiî, 2) duyusal ve 3) aklî boyut. Fakat insanı diğer varlıklardan ayıran özelliği aklıdır. İbn Bâcce Aristocu çizgiyi takip ederek insanı bu doğanın bir parçası olarak kabul eder. Tabiî boyut dediğimiz alan burasıdır. Bu boyutu itibariyle insan dört unsura, bunlardan oluşan mürekkep parçalara, beslenme, büyüme ve üreme güçlerine sahiptir. İkinci boyutuyla ise duyu güçlerine sahiptir. Bunlar ortak duyu, hayal ve hafıza güçleridir.
İslâm düşünce tarihinde bilinçli itaat anlamında genelde “tahkikî iman”, “ilme’lyakîn” ve kör itaat anlamında “taklidî iman”, “taassup” kelimeleri kullanılır. Doğru cevap A'dır.