İslam Düşünce Tarihi
Deneme Ara Sınavı 7
1.

İslâm âleminde “şârih”, Latin dünyasında “commentator” unvanıyla tanınan düşünür kimdir?

Doğru Cevap: "C" İbn Rüşd
Soru Açıklaması

Endülüs’ün üçüncü en önemli filozofu İbn Rüşd’dür (ö. 595/1198). İleri gelen bir ailenin çocuğu olan İbn Rüşd Meşşâî okulunun son temsilcisi, filozof, fakih ve hekimdir. Aristo'nun felsefî doktrinine sadık kalarak eserlerini şerh ettiğinden İslâm âleminde “şârih”, Latin dünyasında “commentator” unvanıyla tanınmıştır. İbn Tufeyl onu dönemin emiriyle tanıştırır ve tanışmadan sonra emirin isteği üzerine ibn Rüşd Aristo’nun eserlerini şerh etmeye başlar. İbn Rüşd fıkıhla da ilgilenmiş ve İşbîliye ile Kurtuba gibi dönemin ilim ve kültür merkezlerinde kadılık yapmış, fıkıh alanında oldukça seviyeli iki eser bırakmıştır. Ancak çağdaşları ve sonrakiler tarafından bir fakih olarak hak ettiği ilgiyi görememiştir.

2.
Farabi hangi eserinde her bir ilmin teorik ve pratik açıdan değerini belirterek eğitim ve öğretimdeki önemine işaret etmiştir?
Doğru Cevap: "E" İhsâu’l-ulum
Soru Açıklaması

Fârâbî Aristo ve Kindî’den daha kapsamlı bir tasnif yapmış, İhsâu’l-ulum isimli eserinde her bir ilimin teorik ve pratik açıdan değerini belirterek eğitim ve öğretimdeki önemine işaret etmiştir.

3.

Farabi, gerçek Doğu Felsefesi, yani başka bir deyişle tam ve gerçek manada bir İslâm felsefesi kurmanın gerekliliğine inanarak tasarladığı felsefeyi hangi isim ile ifade etmiştir?

Doğru Cevap: "B" İşrâk
Soru Açıklaması

Fârâbî, yaptığı birçok felsefe çalışmasının aslında büyük ölçüde Yunan felsefesinin tanıtılmasına hasredilmiş bir felsefe tarihi çalışması olduğunun farkındaydı. Bunun için, o, bir gerçek Doğu Felsefesi, yani başka bir deyişle tam ve gerçek manada bir İslâm felsefesi kurmanın gerekliliğine ileri yaşında inanmıştı. Tasarladığı bu felsefeyi doğuş, aydınlanma, ışık ve parlama anlamına gelen “İşrâk” sözüyle ifade etmişti.

4.

Kindi’nin Süleymaniye kütüphanesinde bulunan yazma mecmuasındaki eserlerini ilk defa bütün halinde kim yayımlanmıştır?

Doğru Cevap: "A" Abdulhadi Ebu Ride
Soru Açıklaması

Kindî ’nin birkaç risalesini tenkitli neşir olarak bazı oryantalistler yayınlamıştır. Fakat onun Süleymaniye kütüphanesinde bulunan yazma mecmuasındaki eserlerini ilk defa bütün halinde Abdulhadi Ebu Ride Resail el-Kindî elFelsefiyye (Kahire I, 1950; II, 1953) adı altında yayınlamıştır. Mahmut Kaya da birinci ciltte yer alan on dört risaleyi Türkçe’ye çevirerek Kindi, Felsefi Risaleler başlığı altında neşretmiştir.

5.

Konstantius kaç yılında İznik’te Hıristiyanların kilise kurmalarına izin verdi?

Doğru Cevap: "D" 325
Soru Açıklaması

Hıristiyanlar ise Romanın Hıristiyanlığı resmen kabul edene kadar döneme kadar Roma krallarının takibine uğradı. Konstantius 325 İznik’te Hıristiyanların kilise kurmalarına izin verdi. Kendisini de kilise dışından piskopos ilan etti.

6.

Özne-nesne ilişkisinde akıl işlemeye yani nesnelerden soyutlama yaparak bilgi üretmeye başlar. Bu aşamada akıl ile kavram (akıl ve ma‘kûl) birleşip özdeşleşir. Açıklama Kindî’nın sınıflandırdığı hangi “akıl” türüne girmektedir?

Doğru Cevap: "C" Fiil Alanına Çıkan Müstefâd Akıl
Soru Açıklaması

Fiil Alanına Çıkan Müstefâd Akıl (el-aklü’llezî harece mine’lkuvve ile’l-fi‘l) :Sürekli fiil halindeki aklın güç durumunda bulunan akla etki etmesiyle özne-nesne ilişkisinde akıl işlemeye yani nesnelerden soyutlama yaparak bilgi üretmeye başlar. Bu aşamada akıl ile kavram (akıl ve ma‘kûl) birleşip özdeşleşir. İstediği her an bilgi üretebilen bu aklın en belirgin özelliği, önsel bilgileri, tümelleri yani varlığa ait tür ve cinsleri algılamasıdır.

7.
Aşağıdakilerden hangisi İslam Felsefe okullarından değildir?
Doğru Cevap: "E" Rivayetçilik
Soru Açıklaması
8.

İbn Tufeyl’in felsefesi hakkında bilgi edindiğimiz tek eser hangisidir?

 

Doğru Cevap: "B" Hay b. Yakzân  
Soru Açıklaması

İbn Tufeyl’in felsefesi hakkında bilgi edindiğimiz tek eser Hay b. Yakzân’dır. Bu eserde İbn Tufeyl Fârâbî, İbn Bâcce ve kısmen İbn Sînâ’yı eleştirir. Kendi meşrikî hikmet tasavvurunu sunar. Sunduğu hikâye çerçevesinde din-felsefe ilişkilerini ve insanın mutluluğa nasıl ulaşacağını tartışır.

9.

Kur'an'da ilim ve ondan türeyen kelimeler yaklaşık kaç yerde geçer?

Doğru Cevap: "A" 750
Soru Açıklaması

Düşünmeyle ilgili terimler gibi "bilmek" ve "bilgi" anlamına gelen ilim kelimesi ve türevleri de Kur'an'da yoğun biçimde kullanılır. Kur'an'da ilim ve ondan türeyen kelimeler yaklaşık 750 yerde geçer. Bu geniş kullanım hadislerde de yer almaktadır. Kur'an'ın ilim ve düşünce konusundaki tutumu İslâm'da kelâm, tasavvuf ve diğer düşünce okullarının oluşumunda destekleyici bir tavır oluşturmuştur.

10.

Aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

Doğru Cevap: "D" Kur’an’ın edebi mucizesi şeklinde adlandırılan husus bir ölçüde Kur’an’ın Arapça’nın söyleme imkan ve gücünü en üst düzeye çıkarmasıyla ilgili değildir.
Soru Açıklaması

Arapça, Türkçe, İngilizce gibi diller, bu yönüyle, varlıkları ya da nesneleri bizim görüş alanımıza getirirler ve onunla irtibat kurmamıza yol açarlar. Ön-yargı kelimesi bir şeyi bizim görüş alanımıza getiren şeye işaret eder. Ön-yargı (varsayım) kelimesi, öncelikle bizimle anlaşılacak şey arasında bir tür köprü oluşturan hususu gösterir. Kültürel gelenekleri kendilerinde derleyip toparlayan diller, varlığa ve gerçekliğe yönelik perspektif oldukları kadar birer ön-yargı (varsayım) da oluştururlar. Kur’an’ın edebi mucizesi şeklinde adlandırılan husus bir ölçüde Kur’an’ın Arapça’nın söyleme imkan ve gücünü en üst düzeye çıkarmasıyla ilgilidir.

11.

Aslen Yahudi, orta veya ileri yaşında Müslüman olmuş ve en önemli felsefî eseri “Mu’teber fi’l-Hikme”yi kaleme alan filozof aşağıdakilerden hangisidir?

Doğru Cevap: "A" Ebû’l-Berekât el-Bağdâdî
Soru Açıklaması

Aslen Yahudi olan Ebû’l-Berekât el-Bağdâdî, orta veya ileri yaşında Müslüman olmuştur. Bağdâd çevresinde yetişen el-Bağdâdî’nin en önemli felsefî eserinin ismi “Mu’teber fi’l-Hikme”dir.

12.

Varlığın varlığın dış dünyada kendi başına bir gerçeklik olarak bulunması durumuna ne ad verilir?

Doğru Cevap: "C" Ontik
Soru Açıklaması

İslâm düşünürleri, varlığın dış dünyada kendi başına bir gerçeklik olarak bulunması ile bu varlığın zihnimizde bir kavram ve imge aracılığı ile farklı bir gerçeklik olarak yer alması arasında ayrım yapmışlardır. Biz bu gerçekliğin ilkine (dış dünyadaki haline) ontik, zihnimizde kendisini aşmışlık durumuna ontolojik adını vermekteyiz.

13.

Aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

Doğru Cevap: "D" Kur’an’ın edebi mucizesi şeklinde adlandırılan husus bir ölçüde Kur’an’ın Arapça’nın söyleme imkan ve gücünü en üst düzeye çıkarmasıyla ilgili değildir.
Soru Açıklaması

Arapça, Türkçe, İngilizce gibi diller, bu yönüyle, varlıkları ya da nesneleri bizim görüş alanımıza getirirler ve onunla irtibat kurmamıza yol açarlar. Ön-yargı kelimesi bir şeyi bizim görüş alanımıza getiren şeye işaret eder. Ön-yargı (varsayım) kelimesi, öncelikle bizimle anlaşılacak şey arasında bir tür köprü oluşturan hususu gösterir. Kültürel gelenekleri kendilerinde derleyip toparlayan diller, varlığa ve gerçekliğe yönelik perspektif oldukları kadar birer ön-yargı (varsayım) da oluştururlar. Kur’an’ın edebi mucizesi şeklinde adlandırılan husus bir ölçüde Kur’an’ın Arapça’nın söyleme imkan ve gücünü en üst düzeye çıkarmasıyla ilgilidir.

14.

Aşağıdakilerden hangisi İbn Rüşd’ün düşünce anlayışını yansıtmaz?

Doğru Cevap: "E" Din ile felsefe arasında bağ yoktur
Soru Açıklaması

İbn Rüşd’e göre şeriat nihâî mutluluğunun temeli olan teorik ve pratik hakikatleri tüm insanlara öğretir. Bu hakikat ise Allah’ın varlığı ile birliğinin bilgisi ve nihâî mutluluk ve mutsuzluk bilgisidir. Din mutluluğa ileten fiillerin işlenmesi ve mutsuzluğa ileten fiilleri ve bunlardan kurtulma yollarını öğretir. Yani bu fiiller, zahirî veya bedenî fiilleri, yani fıkıh ilminin ilgilendiği zahirî hükümleri ve “meâd ilminin” ilgilendiği nefse bağlı batınî fiilleri içerir.

15.

Kindî, Esulucya (Theologia) adlıyla tanınan eseri tercüme ettirmiş, sonra kendisi üzerinde gerekli düzeltmeler yaparak kime takdim etmiştir?

Doğru Cevap: "A" Veliaht Ahmed
Soru Açıklaması

Kindî, Aristo’ya isnat edilen ve Plotinus’un Enneades adlı eserinin IV-VI. bölümlerinden ibaret olan ve Esulucya (Theologia) adlıyla tanınan eseri Abdülmesih b. Nâima el-Hımsî’ye tercüme ettirmiş, sonra kendisi üzerinde gerekli düzeltmeler yaparak veliaht Ahmed’e takdim etmiştir. Doğru cevap A şıkkıdır.

16.

Aşağıdakilerden hangisi tıp ve felsefe alanında doğuda en büyük otorite demek olan “eş-Şeyhü’r-Reîs” ünvanıyla tanınmakta, Batı’da ise “Avicenna” olarak bilinmektedir?

Doğru Cevap: "C" İbn Sina  
Soru Açıklaması

Asıl adı Hüseyin olan İbn Sînâ, Ebû Ali künyesiyle anıldığı gibi, tıp ve felsefe alanında en büyük otorite demek olan “eş-Şeyhü’r-Reîs” ünvanıyla tanınmakta, Batı’da ise “Avicenna” olarak bilinmektedir. Kültürlü bir ailenin çocuğu olarak 370/980-981 yılında Buhara yakınlarındaki Efşene’de doğdu. İlk öğrenimini babası Abdullah’tan gören İbn Sînâ, on yaşında Kur’ân’ı ezberledi. Çağının eğitim sisteminde yer alan dil, edebiyat ve dinî ilimleri tahsil ederken bir yandan da matematik, geometri, astronomi, mantık ve felsefe dersleri aldı.

17.
Aşağıdakilerden hangisi İslam Düşünce okullarında üzerinde yoğunlaşılan konulardan biri değildir?
Doğru Cevap: "E" Coğrafya
Soru Açıklaması

Coğrafya hariç diğer konular bu okulların ortaya çıkma sürecine doğrudan etki etmiştir. Doğru cevap E'dir. 

18.
İbn Sînâ'ya göre, din felsefesinin ana konusu aşağıdakilerden hangisidir?
Doğru Cevap: "E" Vahyin imkânı, mahiyeti ve vahiy dilinin yapısı
Soru Açıklaması
19.

İslâm düşünce tarihçileri tarafından ilk İslâm filozofu olarak kabul edilen filozof aşağıdakilerden hangisidir?

Doğru Cevap: "A" Yakup İbn İshak el-Kindî
Soru Açıklaması

İslâm düşünce tarihçileri tarafından ilk İslâm filozofu olarak kabul edilenYakup İbn İshak el-Kindî (öl. 252h/866m?).

20.

I. Fetihlerle beraber gelen zenginleşme ve dünyevileşmeye tepki olarak ortaya çıkmıştır.

II. Yöntem olarak dini metinlerin analizi, cedel gibi akli yöntemleri kulanmıştır.

III. Keşf ve müşahede gibi müslüman bireyin tecrübelerini esas alır.

IV. Bireyin Allah (c.c.) ile olan duygusal ilişkisi üzerine odaklanmıştır.

Tasavvuf ile ilgili yukarıdaki ifadelerden hangileri doğrudur?

Doğru Cevap: "D" I, III ve IV
Soru Açıklaması

Tasavvuf fetihlerle beraber gelen zenginleşme ve dünyevileşmeye tepki olarak ortaya çıkmıştır bireyin Allah (c.c.) ile olan duygusal ilişkisi üzerine odaklaşmıştır. Tasavvuf yöntem olarak dini metinlerin analizi, cedel gibi akli yöntemleri değil keşf ve müşahede gibi müslüman bireyin tecrübelerini esas alan yöntemler kullanmıştır. Doğru cevap D'dir.

TEST BİTTİ.
CEVAPLARINIZI KONTROL EDİNİZ.