İslam Hukukuna Giriş
Deneme Final Sınavı 8
1.
Hükmü çıkaran muamelat Hükümlerin delilleri Hüküm

Yukarıdakilerden hangisi usul fıkhının ele aldığı temel konulardan biridir?

Doğru Cevap: "E" II, III
Soru Açıklaması

Usûl-i fıkıh türünün ele aldığı dört temel konu olduğu söylenebilir. Bunlar, hüküm, hükümlerin delilleri, hüküm çıkarma yöntemleri ve hükmü çıkaran müçtehit ile ilgili bölümlerdir. 

2.

Aşağıdakilerden hangisi usulcülere göre teklif hükümlerinden biridir?

Doğru Cevap: "C" İbaha
Soru Açıklaması

Cevaplar içinde sadece İbaha kelimesi usulcülere bir teklif hükmüdür. Diğer cevaplar Hanefilere göre teklif hükümleridir. 

3.

İslam hukukunda aşağıdaki mallardan hangisi özel mülkiyet olarak değerlendirilir?

Doğru Cevap: "B" Miras kalan hisseli mülkiyet
Soru Açıklaması

İslam hukukunda, orta malları (genel yollar, meydanlar vb.) ile tabiatı icabı üzerinde özel mülkiyet kurulması mümkün olmayan denizler, büyük nehirler gibi sahipsiz malların yanında, birtakım mallar özel mülkiyet dışında tutulmuştur. Bu noktada devletin de bu mallar üzerinde mülkiyeti olmayıp bunlar kolektif bir şekilde tüm topluma aittir. İşte özellikle bu son noktada İslam hukukunun kapsamı biraz geniş tuttuğu söylenebilir. Su, ateş, ot (ve tuz) gibi nesneleri kapsayan bu mallar üzerinde kimsenin özel mülkiyet hakkı olmayıp bunlar üzerindeki yetki ibaha ortaklığı (şirket-i ibaha: eş-şeriketü’lamme) konusudur. İbaha ortaklığı terimi, bu mallardan istifade etme noktasında tüm toplumun ortak olduğu ve bu ortaklığın mülkiyet niteliğinde bulunmayıp bir özgürlük ve serbesti mahiyetinde olduğunu ifade eder. Fıkıh bilginleri de, yer altı ve yer üstü su kaynakları, her tür zahiri maden kaynakları, kendiliğinden biten otlar, tutuşturmada ya da yakacak olarak kullanılan nesneler (ateş, petrol) ve tuz mahalleri gibi bazı nesnelerin de sadece kolektif mülkiyete konu olabileceğini belirtmiştir. 

4.
Taraflar İrade Beyanı İrade Mercii Konu

 Bütün akitler açısından ortak ve genel olan üç unsur vardır. Yukarıdakilerden hangisi bu unsurlardan biridir?

Doğru Cevap: "A" I, II, IV
Soru Açıklaması

Bütün akitler açısından ortak ve genel olan üç unsur vardır. Bunlar taraf, irade beyanı ve konudur. 

5.

İslam hukukunda, mülkiyet hakkının da dahil olduğu, eşya üzerinde en güçlü ve doğrudan kurulan yetkileri ……….terimi ifade eder. Yukarıdaki boşluğa gelmesi gereken en uygun ifade aşağıdakilerden hangisidir?

Doğru Cevap: "B" Milk
Soru Açıklaması

İslam hukukunda, mülkiyet hakkının da dahil olduğu, eşya üzerinde en güçlü ve doğrudan kurulan yetkileri “milk” terimi ifade eder. Milk terimi, gerek mahiyet gerekse kapsam açısından günümüz hukukundaki aynî hak terimini karşılar. 

6.

Hisseli mülkiyetin ortadan kaldırılarak müstakil mülkiyet tesis edilmesine ne denilmektedir?

Doğru Cevap: "C" İzale-i şuyû
Soru Açıklaması

Hisseli mülkiyetin ortadan kaldırılarak müstakil mülkiyet tesis edilmesine izale-i şuyû (hisseli mülkiyetin izalesi) denir. Buna göre böyle bir malın mümkün ise öncelikle taksim edilmesi yoluna gidilir. İslam hukukunda su, ateş, ot (ve tuz) gibi nesneleri kapsayan bu mallar üzerinde kimsenin özel mülkiyet hakkı olmayıp bunlar üzerindeki yetki ibaha ortaklığı (şirket-i ibaha: eş-şeriketü’l- amme) konusudur. Halefiyet (yerini alma) ise başlıca bir şahsın miras ve vasiyet yoluyla diğer bir şahsa halef olması, yani onun yerine geçmesidir. 

7.

…………, Kitâb ve Sünnet’te doğrudan suç olarak düzenlenmiş, cezaları belirlenmiş ve esas itibariyle Allah haklarını ihlâl eden davranışlardır…………., cana ve vücut bütünlüğüne karşı saldırı niteliği taşıyan davranışlardır. Yukarıdaki boşluğa gelmesi gereken en uygun ifade aşağıdakilerden hangisidir?

Doğru Cevap: "C" Had, Kısas
Soru Açıklaması

Had suçları, Kitâb ve Sünnet’te doğrudan suç olarak düzenlenmiş, cezaları belirlenmiş ve esas itibariyle Allah haklarını ihlâl eden davranışlardır. Kısâs suçları, cana ve vücut bütünlüğüne karşı saldırı niteliği taşıyan davranışlardır. 

8.

………… sınırlı sayıdaki nasların sahip olduğu potansiyelden hareketle sınırsız sayıdaki olayları çözme yönünde insan aklının ortaya koyduğu beşerî bir faaliyettir. Yukarıdaki boşluğa gelmesi gerek en uygun ifade aşağıdakilerden hangisidir?

Doğru Cevap: "D" İçtihat
Soru Açıklaması

İctihad, sınırlı sayıdaki nasların sahip olduğu potansiyelden hareketle sınırsız sayıdaki olayları çözme yönünde insan aklının ortaya koyduğu beşerî bir faaliyettir. İslam hukukunun dinamizmi bu faaliyete bağlı olduğu gibi sistemleştirilmesi de büyük ölçüde bu faaliyetin bir sonucudur. 

9.
İki akraba ile birden evlenme Beşinci kadın Evli veya iddet bekleyen kadın

 Yukarıdakilerden hangisi erkeklerin geçici evlenme engellerinden biridir?

Doğru Cevap: "D" I, II, III,
Soru Açıklaması

Birisi erkek farz edildiğinde diğeri ona haram olan iki kadını bir nikah altında birleştirmek yasaktır. İslam’da adaleti gözetmek şartıyla bir erkek en fazla dört kadınla evlenebilir. Evli olan veya iddet bekleyen bir kadın ile evlenmek yasaktır.

10.

Fıkıh kitaplarında İslam hukuku açısından suç kabul edilen fiilleri, bunlara verilecek cezaları ve bu cezaların nasıl uygulanacağını ele alan bölüm hangisidir?

Doğru Cevap: "A" Ukûbât
Soru Açıklaması

Klasik fıkıh kitaplarının genellikle son kısımlarında yer alan bölümler ukûbât ana başlığına dâhildir. Ukûbât kelimesi, ceza anlamına gelen ukûbe kelimesinin çoğuludur. Bu sebeple bu ana bölüm öncelikli olarak ceza hukuku alanına giren konuları, yani İslam hukuku açısından suç kabul edilen fiilleri, bunlara verilecek cezaları ve bu cezaların nasıl uygulanacağını ele almaktadır. Ayrıca ukûbât alanı içinde ceza yar- gılamasıyla ilgili konular da bu başlıktaki bölümler içinde açılan alt başlıklar altında incelenir.  Muâmelât medeni ve özel hukuk, İbâdât ise mükellefin yaratanına karşı saygı ve itaatini simgeleyen, dinin yapılmasını istediği belirli ve düzenli bir takım söz ve davranışları konu alır. D ve E çeldiricileri İbâdât ana başlığının altında incelenen konulardır.  

11.

Şahısların normal medeni ilişkilerini ve hukuki işlemlerini ifade eden kavram aşağıdakilerden hangisidir?

Doğru Cevap: "C" Muamelat
Soru Açıklaması

Muâmelât kelimesi klasik bir tanıma göre “şahısların yaşamlarındaki normal ihtiyaçlarını gideren ve onlara fayda temin eden ilişkileri düzenleyen hükümler” olarak tanımlanmıştır. (İbn Abidin, IV, 50) Başka bir ifadeyle tekrarlarsak, muâmelât, şahısların normal medeni ilişkilerini ve hukuki işlemlerini ifade eder. 

12.

………… ve ……… kıyas da dahil olmak üzere ictihadın kapsamını daha geniş bir çerçevede değerlendirirken ………… kıyas ile sınırlamıştır. Yukarıdaki boşluklara gelmesi gereken en uygun ifade aşağıdakilerden hangisidir?

Doğru Cevap: "D" Ebû Hanîfe, Malik, Şâfiî
Soru Açıklaması

Birtakım âyet ve hadisler ve sahabenin icmâı yanında nasların sınırlı, olayların ise sınırsız olduğu şeklinde bir argümana tutunmuşlardır. Bununla birlikte Ebû Hanîfe ve Malik kıyas da dahil olmak üzere ictihadın kapsamını daha geniş bir çerçevede değerlendirirken Şâfiî kıyas ile sınırlamıştır. 

13.

Bir kimsenin dört ay veya daha fazla hanımına yaklaşmayacağına Allah’ın adını anarak yemin etmesi veya yaklaşmamayı ağır bir ibadete bağlamasına ne denir?

Doğru Cevap: "C" Îlâ
Soru Açıklaması

Bir kimsenin dört ay veya daha fazla hanımına yaklaşmayacağına Allah’ın adını anarak yemin etmesi veya yaklaşmamayı ağır bir ibadete bağlamasına ilâ denir. Erkek, eşinin zina ettiğini veya doğan çocuğun zinâ mahsulü olduğunu iddia eder ve bunu da dört şahit ile ispat edemezse hâkim önünde eşiyle karşılıklı olarak özel bir şekilde yeminleşir. Buna liân veya mülâane denir. İddet talak, fesih ve ölüm gibi bir sebeple evliliği sona eren kadının, başkası ile evlenebilecek hale gelmesi için beklemesi gereken süredir. Nesep, çocuğun anne-babasıyla olan kan bağını ifade eder. 

14.

Mezheplere ait fıkhi hükümlerin derlendiği kitaplar hangi literatür türünün içinde yer alır?

Doğru Cevap: "A" Füru^-i fıkıh
Soru Açıklaması

Füru^-i fıkıh türü. En çok eser yazılan literatür türü olan füru^ türü, doğrudan mezheplere ait fıkhi hükümlerin derlendiği kitaplardır.  Usu^l-i fıkıh türü meseleleri hükme bağlayan müçtehidin şer’i^ kaynakları anlama ve onlardan kendi içtihadıyla hüküm çıkarırken takip etmesi gereken metodu inceleme amacı taşır. Fıkıh kitapları içerisinde eser isminde “fetva” kelimesi yer alan bazı eserler aslında füru^ türü içinde değerlendirilir. Ahkam-ı sultaniye türü İslam kültüründe özellikle devlet kavramı, devlet başkanı, devletin sistemi, teşkilatı, idari, mali ve kaza^i^ yapısı, başka devletlerle olan ilişkileri, devlete yönelik suçlar gibi kamu hukuku konuları üzerinde yoğunlaşan başka bir edebiyat türüdür. Hara^c-Emval Türü devletin mali düzeni, gelirleri ve vergilerinin incelendiği fıkıh eserleri oluşturur.

15.

Arzu edilmeyen sonuçların, yine hukuk içerisinde kalarak ve hukukun imka^nları ile aşılması şeklinde ifade edilen uygulamalara ne ad verilir?

Doğru Cevap: "B" Hiyel
Soru Açıklaması

Ebu Hanife’nin hukuk anlayışı ile ilgili dikkate değer bir başka yön ise “hiyel” meselesidir. Hiyel, sözlük anlamı olarak çözüm ve çare demek olan “hi^le” kelimesinin çoğuludur. Arzu edilmeyen sonuçların, yine hukuk içerisinde kalarak ve hukukun imka^nları ile aşılması şeklinde ifade edilen hiyel uygulamaları ile ilgili Ebu Hanife’den birçok örnek nakledilmiştir. 

16.

Ukûbât hangi hukuk alanına yakındır?

Doğru Cevap: "A" Ceza hukuku
Soru Açıklaması

Ukûbât kelimesi, ceza anlamına gelen ukûbe kelimesinin çoğuludur. Bu alanı ifade için bazen ‘caydırıcı cezalar’ anlamına gelen “mezâcir” kelimesi de kullanılır. Ukûbât öncelikli olarak ceza hukuku alanına giren konuları, yani İslam hukuku açısından suç kabul edilen fiilleri, bunlara verilecek cezaları ve bu cezaların nasıl uygulanacağını ele almaktadır. 

17.

Hisseli mülkiyetin ortadan kaldırılarak müstakil mülkiyet tesis edilmesine ne denilmektedir?

Doğru Cevap: "C" İzale-i şuyû
Soru Açıklaması

 Hisseli mülkiyetin ortadan kaldırılarak müstakil mülkiyet tesis edilmesine izale-i şuyû (hisseli mülkiyetin izalesi) denir. Buna göre böyle bir malın mümkün ise öncelikle taksim edilmesi yoluna gidilir. İslam hukukunda su, ateş, ot (ve tuz) gibi nesneleri kapsayan bu mallar üzerinde kimsenin özel mülkiyet hakkı olmayıp bunlar üzerindeki yetki ibaha ortaklığı (şirket-i ibaha: eş-şeriketü’l- amme) konusudur. Halefiyet (yerini alma) ise başlıca bir şahsın miras ve vasiyet yoluyla diğer bir şahsa halef olması, yani onun yerine geçmesidir. 

18.
Boşayan kimsenin kocanın, kendisi olması gerekir. Boşayan kocanın tam ehliyetli olması, akıllı ve buluğa ermiş olması gerekir. Kocanın, boşama hakkını hanımına vermesi, kocanın boşama hakkını ortadan kaldırır.

Talak ile ilgili yukarıda verilen bilgilerden hangisi ya da hangileri doğrudur?

Doğru Cevap: "D" I ve II
Soru Açıklaması

Boşayan kimsenin kocanın, kendisi olması gerekir. Evlilikte olduğu gibi koca, bu hakkını bizzat kullanabileceği gibi vekil veya elçi vasıtasıyla da kullanabilir. Boşayan kocanın tam ehliyetli olması, akıllı ve bülûğa ermiş olması gerekir. Buna göre mümeyyiz de olsa küçüğün, akıl hastasının ve ma‘tûhun boşaması geçerli değildir. Aile hukuku bakımından tam ehliyetli kabul edilen sefîhin boşaması ise geçerlidir. Kocanın, boşama hakkını hanımına vermesi, kocanın boşama hakkını ortadan kaldırmaz. 

19.

Mütekavvim mal ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

Doğru Cevap: "E" Bu mallar aynî haklara konu olmaz.
Soru Açıklaması
20.

Talak, fesih ve ölüm gibi bir sebeple evliliği sona eren kadının, başkası ile evlenebilecek hale gelmesi için beklemesi gereken süreye ne ad verilir?

Doğru Cevap: "B" İddet
Soru Açıklaması

İddet talak, fesih ve ölüm gibi bir sebeple evliliği sona eren kadının, başkası ile evlenebilecek hale gelmesi için beklemesi gereken süredir. İddet, kadının hamile olup olmadığının tespiti, vefat eden kocanın hatırasına saygı gösterilmesi, ric‘î talakta kocaya eşine geri dönme fırsatının tanınması gibi maksatlara yönelik olarak emredilmiştir. 

TEST BİTTİ.
CEVAPLARINIZI KONTROL EDİNİZ.