İslam Mezhepleri Tarihi
Deneme Ara Sınavı 12
1.
Zeydiyye’nin imâmet kuramının şekillenmesinde önemli olan görüş aşağıdakilerden hangisidir?
Doğru Cevap: "E" Zeyd B. Ali’nin “Hilâfet için gerekli vasıflara sahip en uygun kişi olan Hz. Ali dururken, daha az faziletli olan Ebû Bekir ve Ömer, adaletle hükmetmeleri koşuluyla imam olabilir.” görüşüdür.
Soru Açıklaması

A şıkkı ve B şıkkı ehl-i sünnetin imamet anlayışını C şıkkı İsmailiyye’nin, D şıkkı Osmaniyye’nin imamet anlayışını göstermektedir. Doğru cevap E şıkkıdır. 

2.

Aşağıdakilerden hangisi Zeyd b. Ali’nin Zeydiyye’yi döneminin diğer Şiî hareketlerinden farklı olan görüşleri arasında yer almaz?

Doğru Cevap: "C" İmameti sadece Hüseyin  soyunun hakkı olarak görür.
Soru Açıklaması

Zeyd b. Ali’nin, imam olacak kişinin bizzat kılıcını çekerek mücadeleetmesi gerektiği fikri ve Ebû Bekir ile Ömer hakkındaki kanaatleri,Zeydiyye’yi döneminin diğer Şiî hareketlerinden ayırmıştır. Zeyd’e göreAli’nin Fatıma’dan gelen neslinden âlim, zâhid, cömert ve zulme karşı çıkankim olursa olsun imamdır. Takiyyeye uyarak evinde oturan, siyasetekarışmayan ve cihattan geri kalan kimse ise imam sayılamaz. İmam Allahyolunda gerçek anlamda cihat eden ve mensuplarını savunan kimsedir.İmamın Hasan veya Hüseyin evlâdından olmasının bir önemi yoktur, herikisinin soyundan da olabilir. O, bu görüşüyle imâmeti sadece Hüseyinsoyunun hakkı olarak gören İsmâiliyye ve İmâmiyye’ye muhalefet etmişbulunmaktadır. Bu sebepten dolayı, daha sonra Hasan neslinden gelen bir çokEhl-i Beyt mensubu Zeydiyye’ye tabi olmuştur.Zeyd’e göre, imâmet şartlarını taşıyıp da imâmetini iddia eden kişinin,insanları kendisine tabi olmaya çağırması şarttır. C seçeneğinde imamlığın sadece Hüseyin soyunun hakkı olduğu söylendiği için cevap C seçeneğidir.

3.

Hz. Muhammed’in ölümünden sonra Müslümanlar arasında yaşanan en büyük sorun nedir?

Doğru Cevap: "C" Hz. Muhammed’den sonra yerine kimin geçeceğinin belli olmaması
Soru Açıklaması

Hz. Muhammed’in ölümünden sonra Müslümanlar ilk sınavlarını vermişlerdir. Peygamberimizin ölümünden sonra yerine kimin geçeceğini tayin etmemiş olması yaşanan sorunun temelini oluşturmuştur.

4.

Aşağıdaki kişilerden hangisi Hz. Osman’ın halifeliğini onaylayan şuura heyetinde yer almamıştır?

Doğru Cevap: "D" Hz. Ömer
Soru Açıklaması

Hz. Ömer ölmeden önce yerine kimin geçeceği sorulmasına karşılık herhangi bir fikir belirtmemiştir. Bu durumu daha çok Hz. Ali, Hz. Talha, Hz. Zübeyr , Hz. Sa’d b. Ebi Vakkas ve Hz. Abdurrahman b. Avf’tan oluşan 6 kişilik bir şura heyetine sevk etmiştir. Hz. Ömer, Hz. Osman’dan önce halifelik yapmıştır.

5.
I. İlk ve sonraki temsilcileri,II. Temel fikir ve kavramları,III. Mezhep ve akım isimlerinin kaynakları,IV. Mezhep ve akımların doğuş sebepleri,Yukarıdakilerden hangileri, İslâm düşüncesinin itikadî, ideolojik ve politik geçmişini ve bugüne yansımasını mezhepler ve akımlar üzerinden incelemek isteyen bir Mezhepler Tarihi araştırmacısının ele alacağı belli başlı meseleler arasında yer alır?
Doğru Cevap: "E" I, II, III, IV
Soru Açıklaması

İslâm düşüncesinin itikadî, ideolojik ve politik geçmişini ve bugüne yansımasını mezhepler ve akımlar üzerinden incelemek isteyen bir Mezhepler Tarihi araştırmacısının ele alacağı belli başlı meselelerİ şu şekilde sıralamak mümkündür:

a) Mezhep ve akım isimlerinin kaynakları, b) Mezhep ve akımların doğuş sebepleri, c) Teşekkül süreçleri, d) Bulundukları mekân ve coğrafya ile olan ilişkileri, e) Kimler ve hangi toplumsal yapılar ile başladıkları, f) İlk ve sonraki temsilcileri, g) Temel fikir ve kavramları, h) Oluşturdukları edebiyat, i) Yaşadıkları iç bölünmeler, j) Yayıldıkları bölgeler, k) Diğer dini ve siyasi oluşumlarla ilişkileri ve tartışma konuları, l) Günümüzdeki durumları, m) İslâm düşüncesine katkıları, n) Haklarında yapılmış çağdaş araştırmalar. Doğru cevap E'dir.

B durumda tüm seçenekler doğru olduğundan doğru cevap E'dir. 

6.

Aşağıdakilerden hangisi Şîa üzerine tarifleri bulunan Sünnî âlimlerdendir?

Doğru Cevap: "C" İbn Hazm
Soru Açıklaması

Şiî müelliflerin tariflerine gelince, onlardan Kummî ve Nevbahtî Şîa’yı, “Nebi’nin zamanında Ali’nin taraftarları diye isimlendirilen ve ondan sonra da ona bağlılık gösterip onun imâmetini ileri sürenler olarak bilinenlerin teşkil ettiği Ali’nin fırkasıdır” (Nevbahti, 1936, s. 15-16, Kummî, 1963, s. 15) şeklinde izah etmektedirler. Şeyh Müfîd (ö. 413/1022) de Şîa’nın, Hz. Peygamber’in vefatından sonra, ilk üç halifenin imâmet ve hilâfetini reddederek Ali’nin imâmetini kendi istek ve iradeleriyle kabul edenler olduğunu, imâmetin kesintisiz olarak devam edeceğini, kendilerinin Ali’ye tabi olduklarını, fakat Ali’nin kimseye tabi olmadığını düşünen Ali taraftarlarına verilen isim olduğunu ifade eder. Talebesi Şeyh Tûsî (ö. 460/1067) ise hocasının tarifine nass ve vasiyet kavramlarını ekleyerek, Şiîliğin, “Allah’ın iradesi ve Peygamber’in vasiyetiyle Ali’nin, Hz. Peygamber’in vefatını takiben bütün Müslümanlar’ın imamı tayin edildiğine inanmak” olduğunu belirtir (Tûsî, 1963, II, 56). Çağdaş yazarlardan Muhammed Cevâd Muğniye’ye göre “Şîa, diğer fırkalardan şu görüşleriyle ayrılır: İmam, Nebi’den gelen bir nasla tayin olmuştur. Nebi’nin, halifesinin tayinini unutması ve halifelik işini ümmetin seçimine bırakması caiz degildir. İmam, büyük ve küçük bütün günahlardan korunmuştur. Nebi imâmete başkasını değil, Ali b. Ebî Tâlib’i tayin etmiştir ve o ashâbın kesinlikle en üstünüdür” (Muğniye, 1989, s. 12-3).

7.

Aşağıdakilerden hangisi İsmailiyye fırkasının yerine kullanılan isimler arasında yer almaz?

Doğru Cevap: "A" Musta‘liyye
Soru Açıklaması

İsmâiliyye, Ehl-i Beyt imamı Cafer Sâdık’tan (ö. 148/765) sonra imâmetin,onun küçük oğlu Musâ Kâzım’ın (ö. 183/799) değil de, büyük oğlu İsmail’inve ondan sonra onun soyundan gelenlerin hakkı olduğu iddiasıyla, 2/8. asrınikinci yarısında İmâmiyye’den ayrılanların oluşturduğu bir Şiî mezhebidir.Sözkonusu fırka için Ta‘lîmiyye, Bâtıniye, Melâhide ve Seb‘iyye isimleri dekullanılmaktadır. Musta‘liyye veNizâriyye bunların tali kolları arasında yer aldığından doğru cevap A seçeneğidir.

8.

Bir dinin görüş, yorum ve anlayış ayrılıkları sebebiyle ortaya çıkan kollarından her birine ne ad verilmektedir?

Doğru Cevap: "C" Mezhep
Soru Açıklaması

Türkçe’de “bir dinin görüş, yorum ve anlayış ayrılıkları sebebiyle ortaya çıkan kollarından her birini” tanımlamak için kullanılan mezhep sözcüğü, hem bu kolların mensuplarını hep birden belirterek sosyolojik bir oluşumu betimlemekte, hem de çevresinde söz konusu mensubiyet bağının geliştiği fikrî ve fiilî bir sisteme işaret etmektedir. Doğru cevap C'dir.

9.

Şiilere göre Hz.Peygamberin halifesi olması gereken kişi  aşağıdakilerden hangisidir?

Doğru Cevap: "B" Hz.Ali
Soru Açıklaması

Şiilere göre Hz.Peygamberiden sonra halife olması gereken kişi Hz.Ali'dir

10.

İlk dönemden itibaren ortaya çıkan gruplardan Hz. Ali’nin ilahlığını ve ölümsüzlüğünü ileri süren grubun adı aşağıdakilerden hangisidir?

Doğru Cevap: "C" Sebeiyye
Soru Açıklaması

Sebeiyye

11.

Aşağıdaki bilim dallarından hangisi Mezhepler Tarihi bilimine yardımcı bilimler arasında yer alır?

Doğru Cevap: "D" Kelam
Soru Açıklaması

Dinler tarihi ve mezhepler tarihi Kelam ilmi ile ortaklaşa çalışmıştır. Kelam ilmi gözettiği gayeler bakımından “kesin deliller kullanmak ve vaki olacak şüpheleri gidermek suretiyle dini inanç esaslarını ispata kudret kazandıran bir ilim dalı olarak tanımlanmaktadır. Çoğunlukla diğer dinlerden ve İslamiyet içerisindeki çeşitli mezheplerden kaynaklanan inançlar üzerindeki şüpheleri gidermeyi amaçlayanlar kelam ilminden yaralanmak durumundadır.

12.
Aşağıdakilerden hangisi "tehir edenler veya erteleyenler" anlamında bir mezhebe ad olarak kullanılmıştır?
Doğru Cevap: "D" Mürcie
Soru Açıklaması
"tehir edenler veya erteleyenler" anlamındaki Mürcie bir mezhebe ad olarak kullanılmıştır.
13.
Aşağıdakilerden hangisi Haricilerin daha çok kendilerini tanımlamak için kullandığı isimlerden biridir?
Doğru Cevap: "C" Ehl-i Şurât
Soru Açıklaması
Ehl-i Şurât Haricilerin kendilerini tanımlamak için kullandığı isimlerden biridir.
14.
Aşağıdakilerden hangisi Tahkim olayında Muâviye b. Ebû Süfyân’ın hakemliğini yapmıştır? 
Doğru Cevap: "C" Amr b. El-Âs 
Soru Açıklaması
15.

Aşağıdakilerden hangisi Ehl-i Sünnet'in temel inançlarını oluşturan görüşlerin arasında yer almaz?

Doğru Cevap: "C" Peygamberlerden sonra en üstün insanlar Ehl-i sünnettir.
Soru Açıklaması

Peygamberlerden sonra en üstün insanlar sırasıyla Ebu Bekir, Ömer b. Hattab, Osman b. Affan ve Ali b. Ebi Talip'tir. Doğru cevap C'dir.

16.

Aşağıdakilerden hangisi mezhep kavgalarının sonuçları arasında yer almaz?

Doğru Cevap: "A" Mezhebi kimlikler hiçbir zaman dinî kimliği bastıramamıştır.
Soru Açıklaması

Mezheplerin bir din gibi sunulması ve bu sunumun topluma dayatılmasıyla birlikte çoğulcu yapı bozulmuş, dinin özündeki hoşgörü ve kucaklayıcı tavır ortadan kalkmıştır. Mezhep ve dini grupların liderleri zaman zaman yanlış yollara sapmışlar, siyasi ya da mali çıkarları doğrultusunda din istismarına kalkışmışlardır. Liderlik sultası ve liderlerin kutsanması, mensuplar kitlesinin aldatılması, ekonomik sömürüye maruz kalması, bu bağlamda belirtilmesi gereken diğer olumsuzluklardır.

17.
Mürtekib-i kebireyi kafir saymayıp, günahkar mü'min olarak telakki eden mezhep aşağıdakilerden hangisidir?
Doğru Cevap: "C" Mürcie
Soru Açıklaması

Mürtekib-i kebireyi kafir saymayıp günahkar mü'min olarak telakki eden mezhep Mürcie'dir.

18.

Bedevilerin çöl ortamının ürünü olan sert kişilik ve mizaçları, yeni dini algılama biçimlerine doğrudan tesir etmiştir. Bu durum aşağıdaki mezheplerden hangisinin doğmasına neden olmuştur?

Doğru Cevap: "D" Haricilik
Soru Açıklaması

Bu sebepler Haricilik mezhebinin ortaya çıkmasına nden olmuştur.

19.
İslam Mezhepleri Tarihinde kader konusunu gündeme getiren ilk kişi kimdir?
Doğru Cevap: "A" Ma'bed el-Cühenî
Soru Açıklaması
İslam Mezhepleri Tarihinde kader konusunu gündeme getiren ilk kişi Ma'bed el-Cühenî'dir.
20.

Şîa ‘yı “Allah’ın iradesi ve Peygamber’in vasiyetiyle Ali’nin, Hz. Peygamber’in vefatını takiben bütün Müslümanlar’ın imamı tayin edildiğine inanmaktır” diye tarif eden şiî müellif aşağıdakilerden hangisidir?

Doğru Cevap: "B" Şeyh Tûsî
Soru Açıklaması

Şiî müelliflerin tariflerine gelince, onlardan Kummî ve Nevbahtî Şîa’yı, “Nebi’nin zamanında Ali’nin taraftarları diye isimlendirilen ve ondan sonra da ona bağlılık gösterip onun imâmetini ileri sürenler olarak bilinenlerin teşkil ettiği Ali’nin fırkasıdır” (Nevbahti, 1936, s. 15-16, Kummî, 1963, s. 15) şeklinde izah etmektedirler. Şeyh Müfîd (ö. 413/1022) de Şîa’nın, Hz. Peygamber’in vefatından sonra, ilk üç halifenin imâmet ve hilâfetini reddederek Ali’nin imâmetini kendi istek ve iradeleriyle kabul edenler olduğunu, imâmetin kesintisiz olarak devam edeceğini, kendilerinin Ali’ye tabi olduklarını, fakat Ali’nin kimseye tabi olmadığını düşünen Ali taraftarlarına verilen isim olduğunu ifade eder. Talebesi Şeyh Tûsî (ö. 460/1067) ise hocasının tarifine nass ve vasiyet kavramlarını ekleyerek, Şiîliğin, “Allah’ın iradesi ve Peygamber’in vasiyetiyle Ali’nin, Hz. Peygamber’in vefatını takiben bütün Müslümanlar’ın imamı tayin edildiğine inanmak” olduğunu belirtir (Tûsî, 1963, II, 56). Çağdaş yazarlardan Muhammed Cevâd Muğniye’ye göre “Şîa, diğer fırkalardan şu görüşleriyle ayrılır: İmam, Nebi’den gelen bir nasla tayin olmuştur. Nebi’nin, halifesinin tayinini unutması ve halifelik işini ümmetin seçimine bırakması caiz degildir. İmam, büyük ve küçük bütün günahlardan korunmuştur. Nebi imâmete başkasını değil, Ali b. Ebî Tâlib’i tayin etmiştir ve o ashâbın kesinlikle en üstünüdür” (Muğniye, 1989, s. 12-3).

TEST BİTTİ.
CEVAPLARINIZI KONTROL EDİNİZ.