İslam Mezhepleri Tarihi
Deneme Ara Sınavı 2
1.
Hz. Hasan’ın iktidar talebini sonlandırıp hilafeti bir antlaşmayla Muaviye’ye devrettiği yıla ne ad verilmiştir?
Doğru Cevap: "B" Cemaat Yılı
Soru Açıklaması
Hz. Hasan’ın iktidar talebini sonlandırıp hilafeti bir antlaşmayla Muaviye’ye devrettiği yıla CEMAAT yılı denir.
2.
Sünnî çizgideki reycilik ilk defa aşağıdaki bilginlerden hangisinin çevresinde başlamıştır?
Doğru Cevap: "C" İmam-ı A’zam Ebû Hanife
Soru Açıklaması
Sünnî çizgideki reycilik ilk defa İmam-ı A’zam Ebû Hanife çevresinde başlamıştır
3.
Mezhepler tarihinde Ehl-i Sünnet’i ‘kurtulan fırka’ olarak kim ilan etmiştir?
Doğru Cevap: "D" Bağdâdî
Soru Açıklaması

Bağdâdî ve Malatî gibi mezhepler Ehl-i Sünnet’i ‘kurtulan fırka’ olarak ilan etmektedir. Buna mukabil, meselâ Mekhûl en- Nesefî’ye göre Mürcie mezhebi, Kalhatî’ye göre İbâziyye mezhebi, Kâdı Abdülcebbâr’a göre ise Mu‘tezile mezhebi ‘kurtulan fırka’dır. Doğru cevap D'dir.

4.
I.   Hz. Ali’ye taraftar olanlar                                                                                   II.  Hz. Ali’nin bizzat Hz. Peygamber’den sonra insanların en üstünü (efdal) olduğuna inananlar                                                                                                    III. Hz. Ali’nin bizzat Hz. Peygamber tarafından imamlık ve halifeliğe tayin olunduğunu; dolayısıyla halifeliğin onun ve Ehl-i Beyt’inin hakkı olduğunu ileri sürenlerin                                                                                                                   IV.  Hz. Ali’den sonraki imamların da mutlaka onun soyundan (Ehl-i Beyt), açık veya gizli bir nass ile tayin ve vasiyet olunacağını kabul edenler                           V.   İmamların büyük ve küçük günahlardan korunmuş (masûm) ve özel (vehbî) bir bilgiyle donatılmış olduklarını söyleyenler                                                                          Yukarıdakilerden gruplardan hangisi/hangileri Sünnî ve Şiî kaynaklarına göre Şîa kapsamındadır?
Doğru Cevap: "D" I, II, III, IV ve V
Soru Açıklaması

Sünnî ve Şiî kaynakların bu tariflerine göre Şîa:  Hz. Ali’ye taraftar olanların, Hz. Ali’nin bizzat Hz. Peygamber’den sonra insanların en üstünü (efdal) olduğuna inananların, Hz. Ali’nin bizzat Hz. Peygamber tarafından imamlık ve halifeliğe tayin olunduğunu; dolayısıyla halifeliğin onun ve Ehl-i Beyt’inin hakkı olduğunu ileri sürenlerin, Hz. Ali’den sonraki imamların da mutlaka onun soyundan (Ehl-i Beyt), açık veya gizli bir nass ile tayin ve vasiyet olunacağını kabul edenlerin, İmamların büyük ve küçük günahlardan korunmuş (masûm) ve özel (vehbî) bir bilgiyle donatılmış olduklarını söyleyenlerin teşkil ettiği bir topluluktur.

5.
Mezheplerin ortaya çıkışı ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
Doğru Cevap: "B" Farklı medeniyetlerle etkileşim, İslâm düşüncesinin daralmasına sebep olmuştur.
Soru Açıklaması
6.

Aşağıdakilerden hangisi ya da hangileri İslamiyet’in doğuşu sırasında Arap Yarımadası çevresinde hâkim olan dini inanışlar arasında yer almaz?

Doğru Cevap: "E" Şamanistlik
Soru Açıklaması

Bölgede dini açıdan Yahudilik, Hıristiyanlık, Mecusilik ve Putperestlik hâkim inanma biçimleriydi.

7.

Ehl-i Sünnet ve’l-Cemaat terimi aşağıdakilerden hangisi tarafından ilk defa kullanılmıştır?

Doğru Cevap: "C" Ebû’l-Leys es-Semerkandî
Soru Açıklaması

Tarihsel süreç ve olaylarla ilişkili olarak sünnet ve cemaat kavramlarından oluşturulan Ehl-i Sünnet ve’l-Cemaat terkibi uzun bir zaman diliminde terimleşmiştir. Söz konusu ifade ilk defa Ebû’l-Leys es-Semerkandî (v. 373/983) tarafından kullanılıncaya kadar, onun alt yapısını oluşturan Ehl-i Hadis, Ehl-i Eser, Ashab-ı Hadis, Ashab-ı Eser ve Sünnî gibi terimler kulla-nılmıştır

8.
Muaviye Sıffin Savaşında aşağıdakilerden hangisini yaparak Hz. Ali ve ordusunu durdurmuştur?
Doğru Cevap: "D" Mızrakların ucuna Kuran-ı Kerimden ayetler yazılı sayfalar takmıştır.
Soru Açıklaması

Hz. Ali'nin ordusu ile Muaviye’nin ordusu arasında 657 yılında Sıffin ovasında şiddetli bir savaş olmuştur. Bu savaşta Muaviye mızrakların ucuna Kuran-ı Kerimden ayetlerin yazılı olduğu sayfalar takarak Hz. Ali’ye savaşı durdurmasını ve Kuranın hakemliğine başvurulmasını talep etmiş bu durumun bir aldatmaca olduğunu bilen Hz. Ali ordusuna bunu anlatamamış ve ordusunun isteğiyle hakem tayinine razı olmuş böylece Muaviye çok büyük bir yenilgi almaktan kurtulmuştur.

9.

İlk İsmâilîler’e göre insanlığın dini tarihi kaç dönemden oluşur?

Doğru Cevap: "B" 7
Soru Açıklaması

İlk İsmâilîler’e göre insanlığın dini tarihi yedi dönemden oluşur. Her yeni dönem, şeriat getiren bir peygamberle başlar. Tarihin ilk altı dönem, nâtıklar, yani Adem, Nuh, İbrahim, Musa, İsa ve Muhammed olmak üzere altı “ulü’l-azm” peygamberden ibarettir. Bu nâtıklardan her biri, kendi şeriatlarının bâtınında gizli olan hakikatleri tevil ve yorumlaması için bir vekile (vasî imam) sahiptir. Her dönemin yedinci imamı bir sonraki dönemin natıkı durumuna yükselir. Hz. Muhammed ve İslâm’ın dönemi olan altıncı dönemin yedinci imamı, İsmâilîler’in ölümünü inkar ederek Kâim-Mehdî olarak zuhur etmesini bekledikleri Muhammed b. İsmail idi. Muhammed b. İsmail, İslâm’ın yasalarını yürürlükten kaldırarak yedinci ve son dönemi başlatacak ve böylece dinî hükümlere ihtiyaç kalmayacaktır.

10.
İslam mezhepleri tarihinde “İnsanlardan, haktan veya Hz. Ali'den uzaklaşan ve yönetime karşı ayaklanarak cemaatten ayrılanlara” ne denmiştir?
Doğru Cevap: "A" Havâric
Soru Açıklaması
İslam mezhepleri tarihinde “İnsanlardan, haktan veya Hz. Ali'den uzaklaşan ve yönetime karşı ayaklanarak cemaatten ayrılanlara Havâric denilmiştir.
11.

Hasan el-Basrî'den  itibaren sistemleşmeye başlayan Ehl-i sünnet akaidi temsilcileri arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz?

Doğru Cevap: "D" Hişam b. Hakem
Soru Açıklaması

Hasan el-Basrî'den (v. 110/728) itibaren sistemleşmeye başlayan Ehl-i sünnet akaidi, hicri 2 ve 3. yüzyıllarda bir taraftan itikadî konularda naslara sımsıkı bağlanmayı zaruri ve yeterli gören İmam Mâlik (v. 179/795), İmam Şâfiî (v. 204/819) ve Ahmed b. Hanbel (v. 241/855) gibi Ehl-i hadîs âlimlerinin oluşturduğu kesimce; diğer taraftan da nasları esas almakla birlikte itikadî meselelerin akıl ilkeleriyle desteklemesini gerekli bulan Ebû Hanîfe (v. 150/767) ve öğrencilerince temsil edilmiştir. Ayrıca İbn Küllâb el-Basrî (v. 240/854), Hâris el-Muhâsibî (v. 243/857), Ebû Ali el-Kerâbîsî (v. 245/859 veya 248/862), Ebû'l-Abbas el-Kalânisî (v. 255/869) gibi âlimlerin öncülüğünü yaptığı bilginler de Ehl-i sünnet’in oluşum seyrinde büyük pay sahibi olmuşlardır.

12.

“Hüküm (hakemlik etmek) ancak Allah'ındır” sloganı altında toplanan ve Hz. Ali’ye cephe alan topluluk aşağıdakilerden hangisidir?

Doğru Cevap: "B" Hariciler
Soru Açıklaması

“Hüküm (hakemlik etmek) ancak Allah'ındır” sloganı altında toplanan ve Hz. Ali’ye cephe alan bu topluluk, İslam tarihinde Haricîler olarak adlandırıldı.

13.

"Biz pergel gibiyiz. Bir ayağımız şeriatta sağlamca durur, öteki ayağımız yetmiş iki milleti dolaşır" sözü kime aittir?

Doğru Cevap: "B" Mevlâna Celâleddîn Rûmî
Soru Açıklaması

İslâm tasavvuf düşüncesinde Necmeddîn-i Kübrâ (v. 618/1221) tarafından dillendirilen, “Allah’a ulaşan yollar, yaratıkların nefesleri sayısıncadır” söylemi, Orta Asya, Anadolu ve Balkanlar’ı kuşatan coğrafyanın dinî anlayışının şekillenmesinde büyük tesir bırakmıştır.Mevlâna Celâleddîn Rûmî’nin (v. 672/1273), “Biz pergel gibiyiz. Bir ayağımız şeriatta sağlamca durur, öteki ayağımız yetmiş iki milleti dolaşır” sözü aynı anlayışı ifade etmektedir. Doğru cevap B'dir.

14.

Ehl-i Sünnet'e en yakın Şia aşağıdaki şıklardan hangisinde ifade edilmiştir?

Doğru Cevap: "A" Zeydiyye
Soru Açıklaması

Zeydîlik, İmâmiyye Şîası’nın dördüncü imamı Ali b. Hüseyin Zeynelâbidîn’in (ö. 94/712) oğlu Zeyd’e (ö. 122/740), ondan sonra da oğlu Yahya’ya (125/743) uyarak onların imâmetini ileri sürenlerin mezhebidir (Fığlalı, 1996, s. 123). Şiî fırkalar arasında mutedil ve Ehl-i Sünnet’e en yakın olması ve diğer Şiî grupların aksine, ilk üç halifeyi kabullerinden dolayı Makdisî ve Mesûdî gibi bazı ilk devir müellifleri, haklı olarak Zeydîliği Şîa’nın dışında tutmuşlardır. Onların itikatta Mu‘tezile, amelde de Ebû Hanife’nin mezhebini takip etmiş olmaları, bu yakınlaşmayı daha da güçlendirmektedir. Her şeyden önce, daha sonra Ehl-i Sünnet adını alacak ana bünyenin mensuplarıyla İmam Zeyd ve tabileri aynı siyasî ve toplumsal şartlara tepki gösteriyorlardı. Ebû Hanife’nin, Zeyd’e yardım ederek onu desteklemenin gerekliliğini söyleyip onunla birlikte zâlim saydıkları Emevî idarecilerine karşı başkaldırmanın vâcip olduğuna dair fetvâlar vermiş olması, bunun en önemli kanıtlarından birisidir. Bugün Zeydîler’in yoğunolarak yaşadığı Yemen’de, Sünnî Şâfiîler’le bu mezhebin mensupları arasında dinî, hukukî ve toplumsal açıdan herhangi bir çatışma olmadığı gibi, her iki topluluk aynı camide, aynı imamın arkasında namaz kılabilmektedir. Doğru cevap A şıkkıdır.

15.

Mezheplerin doğuşuna sosyolojik oluşum nasıl bir seyir izler?

Doğru Cevap: "A" Peygamberler- Topluluk-Toplum-Peygamberin ölümü-Görüş ayrılıkları-Cemaatler-Mezhepler
Soru Açıklaması

Her dinin başlangıcında bir peygamber vardır. Onun etrafında oluşan toplulukla ilk halka genişler topluluk toplum olur. Daha sonar peygamberlerin ölümüyle bazı konularda ciddi toplumsal ayrılıklar başgösterir. Bu ayrılıklar sonucunda bir alimin etrafında toplanarak cemaatler teşekkül eder. Eğer cemmat sosyalleşir, geniş bir kitleye hitap eder hale gelirse kuramsallaşır ve bir hiyerarşi gelişir. Alimler ve önder tarafından kitaplar yazılıp, literatür oluşturulur ve doktrinleşir. Sonuçta cemaat mezhebi bir kimliğe kavuşur.

16.

Yönetimin ve toplumun ıslahı için Haricîliğin isyan fikrine karşı çıkışı Sünnî siyaset anlayışı için sağlam bir temel teşkil etmiştir. Basrî haksızlık karşısında suskunluk ve tepkisizliği de onaylamamış, nasihat yöntemini uygulamış, Emevî idarecilerine yazdığımektuplarda, yapılan yanlışları eleştirmiştir. Toplumda fitneye yol açan unsurlardan tümüyle kaçınılması gerektiğini öğütlemiş, hatta bu konuda Hz. Ali’yi bile hatalı bulmuştur. Yine Basrî’nin büyük günah sahibi Müslümanıİslâm dairesi içinde görmesi ve insanın fiilerinde kaderin mutlak belirleyiciliğini (cebir) reddetmesi de Sünnîlik için önemli referansları teşkil etmiştir.

Verilen bilgiler aşağıdakilerden hangisi için söylenebilir?

Doğru Cevap: "B" Hasan el-Basrî
Soru Açıklaması

Hasan el-Basrî’nin (v. 110/728), yönetimin ve toplumun ıslahı için Haricîliğin isyan fikrine karşı çıkışı Sünnî siyaset anlayışı için sağlam bir temel teşkil etmiştir. Basrî haksızlık karşısında suskunluk ve tepkisizliği de onaylamamış, nasihat yöntemini uygulamış, Emevî idarecilerine yazdığımektuplarda, yapılan yanlışları eleştirmiştir. Toplumda fitneye yol açan unsurlardan tümüyle kaçınılması gerektiğini öğütlemiş, hatta bu konuda Hz. Ali’yi bile hatalı bulmuştur.

17.
Aşağıdakilerden hangisi Hz. Osman’ın halîfeliğine gösterilen tepkilerin nedenleri arasında yer almaz?
Doğru Cevap: "A" Hz. Ömer’in katillerini bulmak için girişimde bulunmaması
Soru Açıklaması
Hz. Ömer’in katillerini bulmak için girişimde bulunmaması Hz. Osman’ın halîfeliğine gösterilen tepkilerin nedenleri arasında yer almaz.
18.
Gazzâlî’nin öğrencileri arasında gösterilen İbn Tûmert’in (v. 524/1130) kurduğu  devlet  aşağıdakilerden hangisidir?
Doğru Cevap: "D" Muvahhidler
Soru Açıklaması

Gazzâlî’nin öğrencileri arasında gösterilen İbn Tûmert’in (v. 524/1130) kurduğu Muvahhidler Devleti vasıtasıyla Eş‘arîyye Kuzey Afrika'da kökleşirken; Gaz-zâlî ile görüşen Ebû Bekir İbnü'l-Arabî (v. 543/1148), her ne kadar el-Avâsım mine'l-Kavâsım'da keşf metodu ile Aristocu geleneğe bağlı felsefî anlayışları eleştirse de, mezhebi Endülüs'te temsil etmiştir. 

19.

Ehl-i sünnet akaidi kimin döneminde sistemleşmeye başlamıştır?

Doğru Cevap: "E" Hasan el Basri
Soru Açıklaması

Ehl-i sünnet akaidi  Hasan el Basri'den itibaren sistemleşmeye başlamıştır. Doğru cevap E'dir.

20.
Hz. Peygamber’e nispet edilen rivayetlerde yer alan ve muhalifleri tarafından Haricîler hakkında "dinden çıkmışlar" anlamında kullanılan isim aşağıdakilerden hangisidir?
Doğru Cevap: "B" Mârika
Soru Açıklaması
Hz. Peygamber’e nispet edilen rivayetlerde yer alan ve muhalifleri tarafından Haricîler hakkında "dinden çıkmışlar" anlamında kullanılan isim Mârika'dır
TEST BİTTİ.
CEVAPLARINIZI KONTROL EDİNİZ.