İslam Sanatları Tarihi
Deneme Final Sınavı 14
1.

Osmanlı dönemi minyatür sanatı erken dönemde hangi şehirlerde hazırlanan eserlerdeki tasvirlerle ilk örneklerini vermiştir? 

Doğru Cevap: "A" Edirne ve Amasya
Soru Açıklaması

Osmanlı dönemi minyatür sanatı erken dönemde Edirne ve Amasya’da hazırlanan eserlerdeki tasvirlerle ilk örneklerini vermiştir. Başkent İstanbul’da Saray için çalışan nakkaş ve musavvirlerin ekip çalışmaları halinde hazırlanan resimli yazmalardaki örneklerle XIX. yüzyıla kadar devam etmiştir. 

2.

Diz çöküp oturarak ve başı sağa sola çevirmek veya diz kapakları yerde olduğu halde doğrulup oturmak suretiyle yapılan zikre ne ad verilir?

Doğru Cevap: "B" Kuûd zikri
Soru Açıklaması

Diz çöküp oturarak ve başı sağa sola çevirmek veya diz kapakları yerde olduğu halde doğrulup oturmak suretiyle yapılan zikre kuûd zikri, buşekilde zikredenlere kuûdî denmektedir. Doğru cevap B'dir. 

3.

Halı sanatı kendisi dışında başka sanat dallarını da etkilemiştir. Bu bilgiden yola çıkarak sanatçısının ismi ile anılan halı çeşitlerinin oluşmasını sağlayan sanat dalı hangisidir?

Doğru Cevap: "A" Resim
Soru Açıklaması

XIV. yüzyılda bazı hayvan motiflerinin biraz stilize edilerek içinde yer aldığını Avrupalı ressamların tablolarından çıkardığımız bu halılardan sonra, XV. yüzyılın sonuna doğru daha çok geometrik desenlerin hâkim olduğu Holbein halıları karşımıza çıkar. Ressam Holbein’in tablolarına konu olduğu için bu adla anılan söz konusu halılar, Batı Anadolu veya Uşak bölgelerinde dokunmuştur. XVI. yüzyıldan XIX. yüzyıla kadar bu bölgede renk ve desen bakımından fevkâlade güzellikte halılar üretilmiştir. Madalyonlu ve yıldızlı şeklinde iki tipte ele alınabilecek olan bu halıların motif tasarımında biçim tekrarları yoluyla sonsuzluğa dikkat çekilir. Doğru cevap A'dır.

4.

Padişah portrelerinin yer aldığı Şemâilnâme veya Kıyâfetü’l-insâniye fî Şemâilü’l-Osmâniye adlı eser hangi padişah döneminde hazırlanmıştır?

Doğru Cevap: "A" III. Murad
Soru Açıklaması

Padişah portrelerinin yer aldığı Şemâilnâme veya Kıyâfetü’l-insâniye fî Şemâilü’l-Osmâniye adlı eserler III. Murad döneminde hazırlanmıştır. Bu yazmada Osman Gazi’den III. Murad’a kadar hüküm süren on iki Osmanlı padişahının fizyonomik özellikleri anlatılmış ve her padişahın portresine yer verilmiştir. Metni dönemin şehnâmecisi Seyyid Lokman tarafından yazılan bu eserin minyatürlü iki nüshasından biri (TSMK, Hazine, nr. 1563) Nakkaş Osman, diğeri (İÜ Ktp., TY, nr. 6087) Nakkaş Ali tarafından resimlendirilmiştir. Doğru cevap A'dır.

5.

Mûsikiye dair on risâle yazmış olan, Arap mûsikisinde ilmî ekolün kurucusu kabul edilen ve musiki teorisi üzerine çalışan ilk İslam filozofu aşağıdakilerden hangisidir?

Doğru Cevap: "C" Yaküb b. İshak Kindi
Soru Açıklaması

Ya‘kub b. İshak Kindî (ö. 866 [?]) mûsiki teorisi üzerine çalışan ilk İslâm filozofudur. Mûsikiye dair on risâle yazmış olan Kindî Arap mûsikisinde ilmîekolün kurucusu kabul edilir. Doğru cevap "c" şıkkıdır.

6.

Üstünde desenin belirli noktalarına çakma yoluyla kıymetli taşların da yer aldığı, kuyumcu ile mücellidin işbirliğini gerektirdiği kitap kabı ne adını alır? 

Doğru Cevap: "B" Murassa‘ kap
Soru Açıklaması

Kitap kabının üstünde desenin belirli noktalarına çakma yoluyla kıymetli taşlar da yer alıyorsa murassa‘ kap adını alır, bunun için zerger (kuyumcu) ile mücellidin işbirliği gerekir. 

7.

Osmanlı Sanatı'nda Doğu'ya yapılan seferlere kumanda eden serdarların fetihlerinin anlatıldığı resimli el yazması türüne hangi isim verilmiştir?

Doğru Cevap: "E" Gazavatnâme
Soru Açıklaması

Osmanlı Sanatı'nda, Doğu'ya yapılan seferlere kumanda eden serdarların, fetihlerinin anlatıldığı resimli el yazması türüne "Gazavatnâme" adı verilmiştir. Bu dönemde hazırlanan gazavatnâme türündeki resimli el yazmalarıysa, Nusretnâme (TSMK, Hazine, nr. 1365) Kitâb-ı Gencine-i Fethi Gence (TSMK, Revan Köşkü, nr. 1296), Şecâatnâme (İÜ Ktp., TY, nr. 6043) ve Târîh-i Feth-i Yemen’dir (İÜ Ktp., TY, nr. 6045). Savaşları konu alan, bazıları manzum olarak mesnevi biçiminde yazılan gazavatnâmeler belirli bir savaşı veya seferi konu alan eserlerdir. Bu eserlerde genellikle gazâyı yapan kişi ön plana çıkarılmış ve metin de o kişinin etrafında geliştirilmiştir. Doğru cevap E'dir.

8.

Anadolu Selçuklu mimarisinde kullanılan ana malzeme nedir?

Doğru Cevap: "A" Taş
Soru Açıklaması

Anadolu Selçuklu mimarisinde ana malzeme taştır. Doğru cevap A'dır. 

9.
Mi‘râcnâme Kelile ve Dimne Varka ve Gülşah Şâhnâme

Yukarıda verilenlerden hangileri İlhanlı devletinin yıkılmasından sonra Ahmed Musa’nın resmettiği ve İlhanlı dönemi minyatür üslûbunu sürdüren nüshalar arasında sayılabilir?

Doğru Cevap: "B" I-II-IV
Soru Açıklaması

İlhanlı dönemi minyatür üslûbu devletin yıkılmasından sonra Ahmed Musa’nın resmettiği Mi‘râcnâme, Kelile ve Dimne ve bir Şâhnâme nüshasında devam etmiştir.

10.

Mevlevi^lik ve Bektaşi^lik dışındaki tarikatların hemen hepsinde, zikrin birinci bölümünü teşkil eden “kelime-i tevhid”den sonra “ism-i cela^l” zikrine geçilmeden önce verilen arada bir veya iki za^kir tarafından okunan eserlere ne ad verilir?

Doğru Cevap: "E" Durak
Soru Açıklaması

Durak; Mevlevi^lik ve Bektaşi^lik dışındaki tarikatların hemen hepsinde, zikrin birinci bölümünü teşkil eden “kelime-i tevhid”den sonra “ism-i cela^l” zikrine geçilmeden önce verilen arada bir veya iki za^kir tarafından okunan eserlerdir. İki zikir arasındaki durma esnasında okunduğu için bu adın verildiği söylenir. Doğru cevap E’dir.

11.

Aşağıdakilerden hangisi mu^siki teorisi üzerine çalışan ilk İsla^m filozofudur?

Doğru Cevap: "A" Ya‘ku¯b b. İshak Kindi^
Soru Açıklaması

Ya‘ku¯b b. İshak Kindi^ (ö. 866 [?]) mu^siki teorisi üzerine çalışan ilk İsla^m filozofudur. Mu^sikiye dair on risa^le yazmış olan Kindi^ Arap mu^sikisinde ilmi^ ekolün kurucusu kabul edilir. Kindi^, ebced harflerine dayalı bir nota sistemi kurmuş; mu^sikiyi felsefe, mantık, geometri, aritmetik ilimleriyle birlikte değerlendirmiştir. Doğru cevap A'dır.

12.

İslam minyatürlerinin zamanımıza ulaşabilen en erken tarihli örnekleri kaçıncı yüzyıllara aittir?

Doğru Cevap: "D" XII. - XIII. yüzyıllar
Soru Açıklaması

İslam minyatürlerinin en erken tarihli örneklerinin zamanımıza ulaşabilenleriXII. - XIII. yüzyıllara aittir.

13.

Aşağıdakilerden hangisi mu^siki teorisi üzerine çalışan ilk İsla^m filozofu olarak bilinmektedir?

Doğru Cevap: "A" Ya‘ku¯b b. İshak Kindi^
Soru Açıklaması

Ya‘ku¯b b. İshak Kindi^ (ö. 866 [?]) mu^siki teorisi üzerine çalışan ilk İsla^m filozofudur. Mu^sikiye dair on risa^le yazmış olan Kindi^ Arap mu^sikisinde ilmi^ ekolün kurucusu kabul edilir. Kindi^, ebced harflerine dayalı bir nota sistemi kurmuş; mu^sikiyi felsefe, mantık, geometri, aritmetik ilimleriyle birlikte değerlendirmiştir. Doğru cevap A’dır.

14.

Kitap kabında deri renginden başka, fazladan bir veya birkaç renk deyer alıyorsa böyle kaplara .................  adı verilir.

Cümlesinde noktalı kısım aşağıdakilerden hangisinde yer almaktadır?

Doğru Cevap: "D" mülevven şemse
Soru Açıklaması

Kitap kabında deri renginden başka, fazladan bir veya birkaç renk deyer alıyorsa böyle kaplara mülevven şemse adı verilir. Doğru cevap "d" şıkkıdır.

15.

Evvelden hazırlanmış olan kaplar, dipteki uzantılarından kitabın sırtına önce alt kap, sonra da üst kap sırasıyla bağlanır. Bunun için hangi alet kullanılır?

Doğru Cevap: "B" Cendere
Soru Açıklaması
Evvelden hazırlanmış olan kaplar, dipteki uzantılarından kitabın sırtına önce alt kap, sonra da üst kap sırasıyla bağlanır. Bunun için cendere denilen âlet kullanılır. Doğru cevap B'dir.  
16.

"Fağfûr" kelimesi geçmişte hangi kelime yerine kullanılırdı?

Doğru Cevap: "A" Porselen
Soru Açıklaması

Tümü killi topraktan yapılan veya yüksek oranda kil ihtiva eden ham maddelerden üretilmiş, yüzeyi parlakça ve en sert seramik grubuna “porselen” adı verilmektedir. Eski kaynaklarda buna fağfûr denilmektedir. Fağfûr kelimesi, Osmanlılar tarafından Çin porseleni ve Çin imparatorlarını anlatmak için kullanılan bir tabirdir. Doğru cevap A'dır.

17.
Tek yaprak resim ve minyatürlerin belirli bir düzene göre içine yerleştirildiği, el yazması formatındaki murakka (albüm) yapımcılığı hangi padişah döneminde önem kazanmıştır?
Doğru Cevap: "D" I. Ahmed
Soru Açıklaması

XVII. yüzyıl başında Sultan I. Ahmed döneminde (1603-1617) tek yaprak resim ve minyatürlerin belirli bir düzene göre içine yerleştirildiği, el yazması formatındaki murakka (albüm) yapımcılığı önem kazanmıştır. Sultan I. Ahmed için Kalender Paşa tarafından düzenlenen I. Ahmed Albümü (TSMK, Bağdat Köşkü, nr. 408) günlük yaşam tasvirleriyle tek figür kadın ve erkek tiplerinin tasvir edildiği çok sayıda minyatür içerir. Tek yaprak halindeçalışılmış bu minyatürlerde günlük hayattan sahneler, halktan ve saraydan kişilerin tek figür resimleri, önceki dönemlerin el yazması eserlerinden çıkarılmış bir dizi padişah portresi gibi farklı konular yer alır. Doğru cevap D'dir. 

18.

Osmanlı çinicilik sanatı tarihteki en yüksek seviyesine aşağıdaki dönemlerden hangisinde erişmiştir? 

Doğru Cevap: "D" XVI. yüzyılın ikinci yarısında
Soru Açıklaması

Osmanlı çinicilik sanatı tarihteki en yüksek seviyesine, XVI. yüzyılın ikinci yarısında erişmiştir. Türk çini sanatının klasik devri olarak kabul ettiğimiz bu dönem, Silivrikapı’daki İbra^him Paşa Camii’nin (1551) çinileriyle başlar ve bunu Süleymaniye (1560), Rüstem Paşa (1560), Sokullu Mehmet Paşa (1571), Piya^le Paşa (1573) ve U¨sküdar’daki Atik Va^lide (1583) camilerinin çinileri izler. Doğru cevap d'dir.

19.

Candaroğulları’nın hangi camii, 1353 tarihinde, İznik’teki Osmanlı camilerinin gelişmiş bir biçimi olarak tek kubbeli ve üç bölümlü son cemaat yeri bulunan planı benimsemiştir?

Doğru Cevap: "A" İbn Neccar Camii
Soru Açıklaması

Candaroğulları’nın Kastamonu’daki İbn Neccar Camii, 1353 tarihinde, İznik’teki Osmanlı camilerinin gelişmiş bir biçimi olarak tek kubbeli ve üç bölümlü son cemaat yeri bulunan planı benimsemiştir.

20.

Sivas İzzeddin Keykâvus Türbesi'ndeki çini üzerinde hangi ustanın ismi yazılıdır?

Doğru Cevap: "B" Marendli Ahmed
Soru Açıklaması

Anadolu’da çini mozaik süslemenin görüldüğü ilk önemli yapılardan biri, Sivas’taki Keykâvus I. Dârüşşifâsı’nda bulunan İzzeddin Keykâvus’a ait türbedir. Geometrik düzenlemenin hâkim olduğu süslemede yer alan, çini üzerine kazınarak yazılmış usta kitâbesinden bu eseri meydana getiren kişinin Marendli Ahmed olduğu anlaşılmaktadır. Bu kitâbeden de anlaşılacağı üzere usta Tebriz yakınlarından gelmiştir. Doğru cevap B'dir.

TEST BİTTİ.
CEVAPLARINIZI KONTROL EDİNİZ.