İslam Sanatları Tarihi
Deneme Final Sınavı 5
1.

Eski kaynaklarda Kaşi/Sırça olarak bahsedilen sanat hangisidir? 

Doğru Cevap: "C" Çini
Soru Açıklaması

Kelime anlamı Çin'e ait demek olan çini, eski kaynaklarda Sırça ya da Kaşi olarak adlandırılmıştır.

2.

XVI. yüzyılın sonlarına doğru hazırlanan gazavatnâme türündeki eserlerden biri olan Nusretnâme ve aynı türdeki diğer eserlerdeki minyatürlerde hangi üslubun etkileri görülmektedir?

Doğru Cevap: "E" Kazvin üslûbu
Soru Açıklaması

Nusretnâme (Resim 6.15) ve aynı türdeki diğer eserlerdeki minyatürlere, o yıllarda devam eden Osmanlı-Safevî savaşları esnasında Osmanlı topraklarına gönderilen Safevî nakkaşlarının taşıdıkları Safevî dönemi Kazvin üslûbunun etkileri yansımıştır. Safevî Kazvin üslûbunda resim çerçevesini aşan doğa kesitleri, yuvarlak, ince-uzun yüzlü figürler ve dikey hatlar egemendir. Doğru cevap E'dir.

3.

İslâm edebiyatında ilk mevlid kitabı kabul edilen et-Tenvîr fî mevlidi’s-sirâci’l-münîr adlı eserin yazarı aşağıdakilerden hangisidir?

Doğru Cevap: "E" İbn Dihye
Soru Açıklaması

İslâmdünyasında ilk mevlid merasimlerinin, Mısır’da Fâtımîler devrinde MuîzLidînillahdöneminden (972-975) itibaren düzenlenmeye başladığı ifadeedilir. Halkın da katılımıyla görkemli ve parlak merasimlerle ilk mevlidtöreni, Erbil Atabeglerinden “Muazzam” lâkabıyla tanınmışMuzafferüddin Kökböri devrinde 1207 yılında yapılmış; bu törendeEndülüslü ünlü hadis bilgini İbn Dihye, İslâm edebiyatında ilk mevlidkitabı kabul edilen et-Tenvîr fî mevlidi’s-sirâci’l-münîr adlı eseriniAtabeg’e takdim etmiştir. Doğru cevap "e" şıkkıdır.

4.

"......................... yapılmak istenirse, etrafı ince deri, üstü kağıt ile kaplanmış kabın zeminine üstübeçle astar çekilir. Sonra altın ve sair boyalarla, üslûplaştırılmış veya tabii haliyle çiçek (bazen hayvan) motifleri, günlük hayattan manzaralar işlenir. Kuruduktan sonra, sakız (reçine) ve sair maddelerin terebantinde eritilmesiyle elde olunan lak maddesi ince tabakalar halinde akıtma veya fırçayla sürme yoluyla kabın üzerine sürülür. Bunun içine önceden arûsekli sedef kırıntıları da konursa daha cazip görülür."

Yukarıdaki metinde verilen bilgiler doğrultusunda aşağıdakilerden hangisi boşluğu doğru olarak tamamlamaktadır?

Doğru Cevap: "C" Ruganî kap
Soru Açıklaması

Ruganî kap yapılmak istenirse, etrafı ince deri, üstü kâğıt ile kaplanmış kabın zeminine üstübeçle astar çekilir. Sonra altın ve sair boyalarla, üslûplaştırılmış veya tabiî haliyle çiçek (bazen hayvan) motifleri, günlük hayattan manzaralar işlenir. Kuruduktan sonra, sakız (reçine) ve sair maddelerin terebantinde eritilmesiyle elde olunan rugan (lak) maddesi ince tabakalar hâlinde akıtma veya fırçayla sürme yoluyla kabın üzerine sürülür. Bunun içine önceden arûsekli sedef kırıntıları da konursa daha cazip görülür. Hem işlenen nakışlara albeni kazandıran, hem de dış tesirlerden koruyan rugan maddesi dolayısıyla bunlara ruganî (son devirde de lake) kap denilmiştir. XVII-XVIII. yüzyıllarda bu tarz Edirne’de yaygın olduğu için Edirnekârî kap adıyla da bilinir.

5.

Anadolu’da en eski sayılabilecek çini eserler aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?

Doğru Cevap: "C" Siirt Ulucami ve Minaresi-Divriği Kale Cami
Soru Açıklaması

Anadolu’da en eski çini eserler nerededir, nasıl yapılmıştır? Bunu kesin olarak belirlemek güçtür, ancak en eski sayılabilecek örnekler arasında Siirt Ulucamii ve Minaresi (XII. yüzyıl), Divriği Kale Camii’nin (1180) taçkapısı ya da Konya II. Kılıçarslan Türbesi (1155-1192) sayılabilir. Ayrıca Nizâmeddin Yağıbasan’ın Tokat’ta 1164’ten önce yaptırdığı Çukur Medrese Selçuklu devrinin çini kullanılan en eski yapılarındandır. Doğru cevap C'dir.

6.

Timur devrinin sanat merkezi olan Herat’taki kütüphanelerde bezenen el yazmaları, desen ve işçilik olarak tezhip sanatının en seçkin ve en yüksek seviyede eserleridir. Bu dönemin göz alıcı üslûbunun oluşmasında rol oynayan güçlü sanatkârların yanında Timurlu ailesinin sanatı desteklemesi ve himaye etmesinin büyük payı vardır. Timurlular Devri Tezhip Üslûbu aşağıda verilen hangi döneme denk gelir?

Doğru Cevap: "D" 1370-1507
Soru Açıklaması

1370-1507

7.

Aşağıdakilerden hangisi Selçuklu Dönemi minyatürlerinin öncüleri olarak kabul edilir?

Doğru Cevap: "B" Maniheist Uygur minyatürleri
Soru Açıklaması

Maniheist Uygur minyatürleri, figür tipleri ve kompozisyon anlayışı bakımından Selçuklu Dönemi minyatürlerinin öncüleri olarak kabul edilir.

8.
İslâm dünyasında sistemli el yazması üretiminin ne zaman başladığı bilinmektedir?
Doğru Cevap: "B" IX. yüzyıl
Soru Açıklaması
9.
Türk-İslam mimarisinde kullanılan, pişmiş killi topraktan yapılmış levha halindeki sırlı duvar kaplama malzemelerine ne ad verilir? 
Doğru Cevap: "A" Çini/Kâşî 
Soru Açıklaması
10.

El yazması kitapların metinlerini bezemek ve açıklamak amacıyla yapılmış küçük boyutlu renkli resimlere ne ad verilir?

Doğru Cevap: "C" Minyatür
Soru Açıklaması

El yazması kitapların metinlerini bezemek ve açıklamak amacıyla yapılmış küçük boyutlu renkli resimlere minyatür denilmektedir. Doğru cevap C'dir. 

11.
Batılı araştırmacılara göre, İslâm yazılarının oluşum sürecinde Cahiliye devri Arap yazısı, aşağıdaki yazı sistemlerinin hangisinin devamıdır?
Doğru Cevap: "C" Nabatî
Soru Açıklaması
12.

İlk eserlerinden biri, Târîh-i Sultan Bayezid olan, kalem aldığı tarihi konulu eserleri, figürsüz manzaralar ve topoğrafik kent görünümleriyle resimlendiren nakkaşın adı nedir?

Doğru Cevap: "E" Matrakçı Nasuh
Soru Açıklaması

Kanûnî dönemine özgün üslûbuyla katkıda bulunan nakkaş Matrakçı Nasuh’tur. Kaleme aldığı tarihî konulu eserleri, figürsüz manzaralar ve topoğrafik kent görünümleriyle resimlendiren Matrakçı Nasuh’un ilk eserlerinden biri, Târîh-i Sultan Bayezid (TSMK, Revan Köşkü, nr. 1272) adını taşır. Onun tasvirlerinde kentlerin su yolları, meydanları ve harabeleri gibi görülmeye değer bütün yerleri bilimsel bir nesnellikle resmedilmiştir. Kent tasvirleri, daha sonra resimlendirilecek tarihî konulu birçok eserde, kimi zaman tam sayfa halinde kimi zaman kompozisyonun bir bölümünü kaplayacak şekildeve topoğrafik görüntülerini koruyarak tekrarlanmıştır. Doğru cevap E'dir.

13.

I. Dilsuznâme 

II. Ahmedî İskendernâmesi 

III. Târîh-i Sultan Bayezid 

IV. Mecmûa-ı Menâzil 

Yukarıda verilenlerden hangileri Erken Osmanlı Sanatı minyatür üslubunu yansıtan eserler arasında yer alabilir?

Doğru Cevap: "A" I ve II
Soru Açıklaması

Osmanlı Devleti’nin ikinci başkenti Edirne’de XV. yüzyılın ikinci yarısında hazırlanmış Dilsuznâme (Oxford Bodleian Library, Quseley, nr. 133) Külliyât-ı Kâtibi (Resim 6.3) ve Ahmedî İskendernâmesi (Venedik, Marciana Kütüphanesi, Cod. Or. nr. 57) erken Osmanlı minyatür üslûbunu temsil eden eserler arasında yer alırlar. Târîh-i Sultan Bayezid ve Mecmûa-ı Menâzil adlı eserler ise Matrakçı Nasuh'un eserleri olup Klasik Osmanlı Sanatı minyatür üslubu özellikleri taşımaktadırlar. Doğru cevap A'dır.

14.

Gentile Bellini’nin yaptığı Fâtih Sultan Mehmed’in yağlı boya portresiyle Costanzo da Ferrara’nın hazırladığı bronz madalyalar aşağıdakilerden hangisinin üslûbunu etkilemiştir?

Doğru Cevap: "B" Ahmed Şiblizâde
Soru Açıklaması

İstanbul’un alınışından (1453) sonra İtalya’dan davet edilen Gentile Bellini’nin yaptığı Fâtih Sultan Mehmed’in yağlı boya portresiyle Costanzo da Ferrara’nın hazırladığı bronz madalyalar, aynı dönemde Fâtih’in minyatür geleneğinde portrelerini yapan Osmanlı nakkaşları Sinan Bey ve Ahmed Şiblizâde’nin üslûplarını etkilemiştir.

15.

Aşağıdakilerden hangisi çini mozaik sanatının Osmanlı’da son defa görüldüğü yapılardan biri değildir?

Doğru Cevap: "C" Konya Karatay Medresesi
Soru Açıklaması

Bursa Mura^diye Camii ve Medresesi’nde (1425) mütevazı miktarda da olsa, tek renk sırlı levha, renkli sır ve çini mozaik tekniklerinin bir arada kullanıldığı görülmektedir. Edirne S¸ah Melek Camii’nden (1429) sonra İstanbul’da Fatih Sultan Mehmed’in C¸inili Köşk’ü (1472) ve Mahmud Paşa Türbesi (1473) çini mozaik sanatının Osmanlı’da son defa görüldüğü yapılardır. Doğru cevap c'dir.

16.

En erken medreseler aşağıdakilerden hangisinin devrinde ortaya çıkmıştır?

Doğru Cevap: "B" Gazneliler
Soru Açıklaması

En erken medreseler Gazneliler devrinde ortaya çıkmıştır. Doğru cevap B'dir.

17.
Çini sanatı zirvesine hangi teknikle ulaşmıştır?
Doğru Cevap: "D" Çok Renkli (Elvan) Sır Altı Tekniği
Soru Açıklaması
18.

“Çün doğup tuttu cihan yüzünü hüsnün güneşi” mısraıyla başlayan manzume hangi mutasavvıf şaire aittir?

Doğru Cevap: "E" Dede Ömer Rûşenî
Soru Açıklaması

“Çün doğup tuttu cihan yüzünü hüsnün güneşi” mısraıyla başlayan manzume XV. yüzyılın tanınmış Halvetî şeyhlerinden mutasavvıf şair Dede Ömer Rûşenî'ye aittir. Doğru cevap E'dir. 

19.

Osmanlı Devleti’nin son yıllarında (1917-1918) ilk defa tabii^ şekline en yakın çiçekli ebruların (la^le, karanfil, hercai^ menekşe, gelincik, gonca gül, kasımpatı, sümbül) yapılmasını başarmış ve çiçekli ebrulara ismini vermiş olan sanatçımız aşağıdakilerden hangisidir?

Doğru Cevap: "E" Necmeddin Okyay
Soru Açıklaması

Osmanlı Devleti’nin son yıllarında (1917-1918) ilk defa hattat Necmeddin Okyay (1883-1976) eliyle, tabii^ şekline en yakın çiçekli ebruların (la^le, karanfil, hercai^ menekşe, gelincik, gonca gül, kasımpatı, sümbül) yapılması başarılmış; Okyay’ın öğrencisi Mustafa Düzgünman da (1920-1990) bu çiçek çeşitlerine papatyayı eklemiştir. C¸içekli ebrular, sanat tarihimizde Necmeddin ebrusu adıyla tanınır. Doğru cevap e'dir.

20.

Mûsikiyi ''sesleri kulağa hoş gelebilecek şekilde düzenleme sanatı'' olarak tanımlayan yazar ve düşünür hangisidir?

Doğru Cevap: "A" Jean-Jacques Rousseau
Soru Açıklaması

Mûsikiyi ''sesleri kulağa hoş gelebilecek şekilde düzenleme sanatı'' olarak tanımlayan yazar ve düşünür Jean-Jacques Rousseau olmuştur. Doğru cevap A'dır. 

TEST BİTTİ.
CEVAPLARINIZI KONTROL EDİNİZ.