Orhun yazıtlarında yer alan deyimlerin eşleştirmelerinden hangisi doğrudur?
Orhun Yazıtları’nda çok yüksek bir anlatım gücüne sahiptir. Bu güçlü anlatımı oluşturan sebeplerden biri de deyim kullanımıdır. Orhun Yazıtları’nda kullanılan bazı deyimleri şöyle sıralayabiliriz: Adak kamşatmak (=ayağı dolaşmak), atı küsi yok bolmak (=adı sanı yok olmak), başlıgıg yüküntürmek tizligig sökürmek (=başlıya baş eğdirmek, dizliye diz çöktürmek), içre aşsız taşra tonsuz (bolmak) (=içerisi aşsız, dışarısı giyimsiz; karnı aç ve çıplak (olmak), körür közü körmez teg bilir biligi bilmez teg bolmak (=görür gözü görmez gibi, bilen aklı bilmez gibi olmak), kızıl kanın tökütmek, kara terin yügürtmek (=kızıl kanını akıtmak, kara terini dökmek), işig küçüg birmek (=işi gücü vermek, (birine) hizmet etmek), ölü yitü kazganmak (=öle yite, ölecek gibi çalışıp kazanmak), sabın sımak (=sözünü kırmak), uça barmak (=ölüp gitmek) gibi.
Türk Dil Kurumunun kuruluşu ile terimler alanında başlatılan çalışmalar da Türkçenin bilim dili olarakişlenmesine katkıda bulunmuştur. TDK'nın ilk uygulaması aşağıdakilerden hangisidir ?
İlk uygulama Atatürk’ün geometri terimleri üzerine yaptığı çalışma olmuştur. Atatürk, yazdığı Geometri kitabında yeni türettiği ve tanımını verdiği açı, açıortay, altıgen,beşgen, çap, dar açı, dış tersaçı, dikey, düşey çizgi, eşkenar dörtgen, ikizkenar üçgen, teğet, yamuk, yüzey gibi yüz yirmi dokuz geometri terimini kullanarak Türkçe terimlerle öğretim ve bilim yapmanın örneğini de gözler önüne sermiştir.
I. Deyimler bazen manzum özellik gösterirler.
II. Deyimleri oluşturan ikinci sözcük normal bir fiil olarak çekimlenir.
III. Deyimi oluşturan iki sözcük kesinlikle bitişik yazılmaz.
IV. Deyimlerde yer alan sözcükler başta, ortada ve sonda birtakım değişiklikler gösterebilirler.
Deyimlerle ilgili olarak yukarıdakilerden hangileri doğrudur?
Bu özelliklerin hepsi deyimle ilgili olarak doğrudur.
"Yeni inşa edilen ve her birine tuhaf yabancı adlar verilen yerleşim birimleri .............. olarak nitelenmekte sunulan “yüksek güvenlik” ile toplumdan kopuk, komşuluk ilişkilerinden uzak yeni bir yaşam tarzı oluşturulmaktadır."
"Türk mutfağının besleyici, sağlıklı yemekleri dururken bütün dünyada aşırı şişmanlığa yol açtığı bilinen ve kimi ülkelerde yasaklanan ............. (fastfood) yiyecekler, yabancı adlı menülerle sunulmakta, beslenme alışkanlıklarımız değişmektedir." İfadelerindeki boşluklara sırasıyla aşağıdakilerden hangisi gelebilir?
"Yeni inşa edilen ve her birine tuhaf yabancı adlar verilen yerleşim birimleri résidence olarak nitelenmekte sunulan “yüksek güvenlik” ile toplumdan kopuk, komşuluk ilişkilerinden uzak yeni bir yaşam tarzı oluşturulmaktadır."
"Türk mutfağının besleyici, sağlıklı yemekleri dururken bütün dünyada aşırı şişmanlığa yol açtığı bilinen ve kimi ülkelerde yasaklanan ayaküstü (fastfood) yiyecekler, yabancı adlı menülerle sunulmakta, beslenme alışkanlıklarımız değişmektedir." Doğru yanıt D'dir.
Batı Türkçesinin ilk dönemi aşağıdakilerden hangisiyleadlandırılmıştır?
Batı Türkçesinin ilk dönemine Eski Oğuz Türkçesi yada Eski Anadolu Türkçesi denilmektedir.
Aşağıdaki sözcüklerden hangisi dünya dillerine Tükçe'den geçmiştir?
Verilen kelimlerden yalnızca "çakal" Türkçe kökenli olup, çeşitli dünya dillerine geçmiştir. Doğru cevap D'dir.
Aşağıdaki dillerden hangisi Türkçenin söz varlığı vererek etkilediği dillerden biri değildir?
En eski dönemlerde ilişkide bulunduğumuz Çinceden başlayarak Macarcaya, Finceye, Farsçaya, Urducaya, Arapçaya, Rusçaya, Ukraynacaya, Ermeniceye, Yunancaya, Rumenceye, Bulgarcaya, Sırpçaya, Arnavutçaya, Çekçeye, İtalyancaya, Fransızcaya, İngilizceye, Almancaya sözcükler vermiştir. Doğru cevap E’dir.
Adı nitelemek ve/ya belirtmek amacıyla oluşan sözcük öbeğine ne ad verilir?
Adı nitelemek ve/ya belirtmek amacıyla oluşan sözcük öbeğidir. Sıfat tamlamasının oluşumunda birden fazla sıfat bir adı niteleyebilir ya da belirtebilir. Tamlayan (sıfat) da tamlanan (ad) da bir sözcük öbeği olabilir. Sıfat tamlamaları cümlede ad, sıfat ve zarf görevlerinde bulunabilir. Doğru cevap A'dır.
Aşağıdakilerden hangisi Türkçeyi etkileyen etkenlerden biri değildir?
Orhun Yazıtları, İslamiyete geçiş, Tanzimat Fermanız ve İkinci Dünya Savaşı direkt olarak Tükçenin yapısını etkilemiştir. Türklerin İslam dinine girmesiyle birlikte bu kez de Arapça, Farsça sözcükler Karahanlı Dönemi eserlerinden itibaren Türk yazı dillerinde görülmeye başlanır. Bu dönemin ilk eserlerinden Yusuf Has Hacib’in yazdığı Kutadgu Bilig’de Arapçadan etkiler görülür. Doğru yanıt B'dir.
Ünlü eseri Garibname’de Türkçe bilincinin oluşmamasından yakınan şair hangisidir?
Âşık Paşa, ünlü eseri Garibname’de Türkçe bilincinin oluşmamasından
Türk diline kimsene bakmaz idi
Türklere hergiz gönül akmaz idi.
dizelerini dile getirerek yakınmıştır.
Aşağıdakilerden hangisi en bilinen sözcük öbeklerinden biridir?
Türkçe cümle kuruluşunda en bilinen sözcük öbekleri ad ve sıfat tamlamalarıdır. Doğru cevap A'dir.
Son yirmi yılda basılan Türkçe sözlüklerde henüz yer verilmemiş olan terim hangisidir?
Birkaç yıl öncesine kadar sadece “İnternet” sonrasında ise “sanal âlem” kelimeleri ile karşılanan bu yeni iletişim aracının ifadesine “sosyal medya” kavramı da eklenmiştir. Sosyal medya kavramına son yirmi yılda basılan Türkçe sözlüklerde henüz yer verilmemiştir.
Bir sözcüğün ses, hece, ton, vurgu bakımından söylenme biçimi olarak tanımlanan dil bilgisi terimi aşağıdakilerden hangisidir?
Söyleyiş, telaffuz, sesletim, söyleniş olarak da adlandırılan ve bir sözcüğün ses, hece, ton, vurgu bakımından söylenme biçimi olarak tanımlanan dil bilgisi terimidir. Doğru cevap A'dır.
Aşağıdakilerden hangisi islamiyet sonrasında Türkçe söz varlığını etkileyen dillerden biridir?
İslam öncesinde Çince, Sanskritçe, Soğdca, Toharca vb. dillerden etkilenen Türkçenin söz varlığının,İslam uygarlığı çevresinde ise Arapçadan, Farsçadan etkilenmeye başladığı gözlenir.
I. İkilemeler anlatım gücünü arttırmak ve anlamı pekiştirmek için kullanılır.
II. İkilemeler dilin müzik yönüne katkı sağlayan yapılardır.
III. İkilemelerdeki sözcüklerde , ön seste veya son seste benzerlik vardır.
IV. İkilemelerde aynı sesi veren sözcükler tekrarlanır ya da sesleri birbirini andıran sözcükler yan yana kullanılır.
İkilemeler ile ilgili yukarıdakilerden hangileri doğrudur?
Doğru cevap E'dir. İkileme içerisinde yer alan sözcüklerin en dikkat çekici özellikleri ses benzerliklerinden kaynaklanan ses uygunluğu ve güzelliğidir. İkilemelerdeki ses benzerliğini ön sesteki ve son sesteki benzemeler olarak değerlendirebiliriz. Çünkü ikilemeyi oluşturan sözcüklerin çoğunda, ön seste veya son seste ses benzerlikleri vardır (Hatiboğlu, 1981). Yani ikilemeler kullanılırken bir çeşit uyaklı yapılar ortaya çıkarılmıştır. Anlatımı güçlendirmek üzere ikileme oluşturulurken ya aynı sesi veren aynı sözcük tekrarlanır ya da sesleri birbirini andıran sözcükler yan yana kullanılır. İkilemeyi oluşturan sözcüklerin başındaki ünsüzlerin benzeşmesi ile ön seste benzerlik sağlanmış olur: Cümbür cemaat, çul çaput, çerden çöpten, çekip çevirmek, bet beniz, çoluk çocuk, döl döş, düğün dernek, kış kıyamet, kol kanat, kör kütük, sağ salim, soy sop, kul kurban, yarım yamalak, yalan yanlış, yamru yumru, zar zor, saçma sapan, toz toprak vb. Bazen de ses benzerliğine bağlı ritim son seste oluşturulur: Kırık dökük, yırtık pırtık, eciş bücüş, az buz, tuz buz, süklüm püklüm, selam kelam, haşır neşir, hesap kitap, yaza boza, dur otur, giyim kuşam, dirlik düzenlik, halim selim, akça pakça vb. İkilemelerdeki sözcüklerde ünlüler de bir sistem içerisinde kullanılırlar. Özellikle yansımalarda birinci sözcüğün ilk hecesinde “a” sesi varsa, ikinci sözcüğün ilk hecesinde “u” ünlüsü yer alır: Çarpık çurpuk, tak tuk, çat çut, cart curt, takır tukur, gacır gucur, şapır şupur, allak bullak…
Bir sözcüğün ses, hece, ton, vurgu bakımından söylenme biçimi olarak tanımlanan dil bilgisi terimine ne ad verilir?
Söyleyiş, telaffuz, sesletim, söyleniş olarak da adlandırılan ve bir sözcüğün ses, hece, ton, vurgu bakımından söylenme biçimi olarak tanımlanan dil bilgisi terimidir. Doğru cevap B'dir.
"Bizimki her akşam köşedeki eski kıraathanede oturur." cümlesinde bizimki sözcüğü, aşağıdaki hangi sözcük öbeği ile tanımlanmaktadır?
Aitlik eki “-ki” ile oluşturulan sözcük öbeğidir. Cümlede zamir (bizimki gidiyor) ya da sıfat (bahçedeki kadın) görevindedir. “-ki” den önceki ad tek sözcük olabileceği gibi ad yerinegeçen bir sözcük öbeği de olabilir.
Sözcüğün özgün biçiminde bulunmayan bir ünlünün sonradan çeşitli seslik nedenlerle ortaya çıkmasına ne ad verilir?
Ünlü türemesi, sözcüğün özgün biçiminde bulunmayan bir ünlünün sonradan çeşitli seslik nedenlerle ortaya çıkmasıdır. Ünlü türemesi vb. genellikle söz içi durumda görülür. Doğru cevap A'dır.