Türk Dili 1
Deneme Final Sınavı 42
1.

Akraba adlarındaki çeşitlilikle ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

Doğru Cevap: "A" Türklerde aile bağlarının ve ilişkilerinin karmaşık olması, akrabalıkla ilgili adların zenginleşmesini sağlamıştır.
Soru Açıklaması

Bir toplumun hayatında önemli yer tutan varlıklarla, nesnelerle, işlerle, konularla ilgili söz varlığının geniş olduğu bilinmektedir. Türklerde aile bağlarının ve ilişkilerinin güçlü olması, akrabalıkla ilgili adların zenginleşmesini sağlamıştır. Türkçede en yakın akrabadan en uzak akrabaya kadar her birine farklı bir ad verilmiştir. Pek çok dilde amca ile dayıyı, hala ile teyzeyi ayırt edecek sözcük bulunmazken, bu akrabalıklar birer sözcükle karşılanırken Türk dilinde baldız, bacanak, elti, görümce, yenge gibi en uzak akrabaya kadar ayrı ayrı akrabalık adları bulunmaktadır. Dört ayrı akraba baldız, elti, görümce, yenge için Türkçede ayrı ayrı sözcükler kullanılırken bu kavramlar İngilizcede sister-in-law, Almancada schwägerin, Fransızcada belle-soeur gibi pek çok dilde birer sözcükle karşılanmaktadır (Aksan, 2004). Türkçedeki akrabalık adlarının zenginliğinin yanı sıra akrabalık düzeylerini, konuşurun cinsiyetini ve medeni durumunu gösterme özelliği de dikkat çekicidir. Bir kişi baldızından, bacanağından söz ediyorsa konuşurun erkek olduğu; eltisinden, görümcesinden söz edenin ise kadın olduğu anlaşılır. Bacanağı olduğunu söyleyen kişinin de evli olduğu, eşinin bir kız kardeşinin bulunduğu, bu kız kardeşin de evli olduğu anlaşılır. Akrabalık ilişkileri ile düzeylerini, konuşurun cinsiyetini ve medeni durumunu ortaya koyan böyle bir akrabalık adları dizilimi yeryüzünde çok az sayıdaki dilde mevcuttur.

2.

Aşağıdakilerden hangisi argonun özelliklerindendir?

I. örtülü sözler kullanma

II. eski sözlerden yararlanma

III. hayvanları konuşturma

Doğru Cevap: "E" I, II, III
Soru Açıklaması

Argonun tercih ettiği dil yapısı son derece karmaşık olmakla birlikte birtakım genel ilkeler belirlenmiştir. Bunlardan bazılarını şöyle sıralamak mümkündür: Örtülü sözler kullanma, cins isimlerini daha çok sıfat olarak kullanılmaya uygun sözlerden seçme, eski sözlerden ve ağız unsurlarından yararlanma, genel dildeki sözcüklerin biçimini bozma, önüne ya da arkasına eklemeler yapma, iç düzenini değiştirme, birbirine karıştırma, kırp­ma, uzatma, hayvanları ve eşyaları konuşturma ve canlandırma, yabancı kökenli sözcük­ler kullanma ve yabancı ekleri yaşayan dildeki sözcüklere takıp farklı işlevler yükleme; “çalmak”, “ölmek”, “kaçmak”, “yalan söylemek” gibi sözcükler karşılık olmak üzere çok sa­yıda eş anlamlı sözcük kullanma; genel dildeki sözcüklerin anlamlarını kaydırma veya de­ğiştirme; ifadeye renk, abartı, mizah ve ince alay çeşnisini veren sözler oluşturma. Mesela tabut için “imamın kayığı” ya da “dört kollu” ifadelerinin kullanılması gibi. Yansımalardan ve çocuk diline ait sözcüklerden yeni türetmeler yapma; halk etimolojisi ve sözcük oyun­ları yapma; sözcüklerin söyleniş biçimlerini bayağılaştırma gibi birtakım şeyler sıralana­bilir. Doğru cevap E’ dir.

3.
Aşağıdaki sözcüklerden hangisi düzlük-yuvarlaklık uyumuna örnek olarak verilemez?
Doğru Cevap: "D" varil
Soru Açıklaması
Doğru cevap D şıkkıdır
4.
Aşağıdakilerden hangisi Türkçenin karşı karşıya kaldığı sorunlardan biri değildir?
Doğru Cevap: "B" Türkçede deyimlerin çok fazla yer alması
Soru Açıklaması
5.

"Dün akşam söylediklerin ona epey dokundu.” cümlesindeki “dokundu” kelimesi gerçek anlamının dışında bir anlama gelecek şekilde kullanılmıştır. Bu duruma verilen ad aşağıdakilerden hangisidir?

Doğru Cevap: "A" mecaz
Soru Açıklaması

Bi­r sözcüğü veya kavramı kabul ed­ileni­n dışında, başka anlamlara gelecek biçimde kullanmaya mecaz (metafor) denilmektedir.

6.

Tarih boyunca farklı alfabeler kullanarak değişen Türkçe, bugünkü halinde hangi alfabeden yararlanmaktadır? 

Doğru Cevap: "B" Latin 
Soru Açıklaması

Batı ile ilişkiler sonucunda tanıştığımız Latin abecesiTürkçeyi ifade etmekte en uygun yazı olduğu düşüncesiyle kullanılmaya başlanmıştır. Doğru yanıt B'dir. 

7.
Türkçedeki nezaket sözcüklerinin zenginliği, aşağıda ifade edilen hangi özellikle ilişkilidir?
Doğru Cevap: "A" Türkiye'de insan ilişkilerine çok önem verilmektedir.
Soru Açıklaması
8.

Bir sözcüğün asıl anlamı yanında farklı anlamlara gelecek biçimde de kullanılmasına ne ad verilir?

Doğru Cevap: "C" Mecaz
Soru Açıklaması

Mecazlı kullanım, bir sözcüğün asıl anlamı yanında farklı anlamlara gelecek biçimde de kullanılmasıdır ancak bu kullanımda da dili konuşanların “anlama ortaklığı”na gerek vardır. Doğru cevap C'dir.

9.

Arapça farsça sözcükler kimlerin dönemindeki eserlerde görülmeye başlamıştır? 

Doğru Cevap: "C" Karahanlılar
Soru Açıklaması

Arapça, Farsça sözcükler Karahanlı Dönemi eserlerinden itibaren Türk yazı dillerinde görülmeye başla­nır. Bu dönemin ilk eserlerinden Yusuf Has Hacib’in yazdığı Kutadgu Bilig’de Arapçadan alınmadır.

10.
Aşağıdaki cümlelerden hangisi ikileme sözcük barındırmaz?
Doğru Cevap: "E" Bileğindeki halhal çok yakışmıştı
Soru Açıklaması
Seçenekler incelendiğinde Arapça kökenli halhal sözcüğü ikilme içermemektedir ve " kadınların ayak bileklerine taktıkları bilezik" anlamına gelmektedir
11.

Sarı Uygur Türkçesinin konuşulduğu ülke hangisidir?

Doğru Cevap: "B" Çin
Soru Açıklaması

Sarı Uygur Türkçesinin konuşulduğu ülke Çin'dir. Doğru cevap B'dir.

12.
Aşağıdakilerden hangisi Türkçenin söz diziminin yabancılaşmasına yol açmıştır?
Doğru Cevap: "E" Asıl cümlenin yan cümleden önce gelmesi
Soru Açıklaması

Eklemeli bir dil olan Türkçede bütün eklerin son ek olmasına, ön ek bulunmamasına karşın Farsçadan, Arapçadan ön ek ve edatların alıntılanması: bî-baht ‘bahtsız’, na-mert ‘mert olmayan, alçak’, hem-cins ‘türdeş’; la-mekân ‘mekânsız’, ma-beyn ‘iki şeyin arası’, gayrimenkul ‘taşınmaz’ vb.

Yan cümlenin önce, asıl cümlenin sonra geldiği Türkçenin söz dizimi kuralına aykırı olarak asıl cümlenin önce yan cümlenin sonra geldiği ki’li birleşik cümlenin yaygınlaşması ise dil bilgisi açısından etkilenmenin bir başka örneği olmuştur. Bu yapıdaki cümleler, özellikle düzyazıda satırlarca sürüp giden ifadelerin anlaşılmasını güçleştirmiştir. Dil öğretiminden yalnızca Arapçanın ve Farsçanın öğretiminin anlaşılması, bu dillerden geçme sözcüklerin yazımda Türkçeleşmesini büyük ölçüde engellemiştir. Arap kaynaklı alfabenin kullanılması da Arapça ve Farsça sözcüklerin yazıda bütün özellikleri ve kurallarıyla birlikte kullanılması sonucunu doğurmuştur. Türkçede tek /s/ sesi olmasına karşın Arap alfabesinde üç ayrı harf; Türkçede tek /z/ sesine karşılık Arap alfabesinde dört ayrı harf bulunması, bu harfleri taşıyan sözcüklerin de özgün biçimiyle yazılması kuralını yerleştirmiştir. Ancak bu durum, sözcüklerin söylenişte Türkçeleşmesini önleyememiştir. Arap alfabesindeki üç farklı /s/ sesi için üç farklı harfin kullanıldığı mebus, hasret, basiret sözcüklerindeki bu harfler, Türkçedeki tek ses değeri ile karşılanmıştır.

13.
Aşağıdakilerden hangisi iç içe birleşik cümleye örnektir?
Doğru Cevap: "B" Keşke amcana benzeseydin demişti bana.
Soru Açıklaması
14.

Aşağıdakilerden hangisi Türk Dil Kurumunun "Mortgage" sözcüğüne karşılık olarak önerdiği Türkçe kelimedir?

Doğru Cevap: "C" Tutsat
Soru Açıklaması

Türk Dil Kurumu, Atatürk’ün “Ülkesini, yüksek istiklâlini korumasını bilen Türk milleti dilini de yabancı diller boyunduruğundan kurtarmalıdır.” sözünü kendisine ilke edinerek dilimizi yabancı dillerin boyunduruğundan kurtarma mücadelesini vermektedir. Türk Dil Kurumunun yabancı kaynaklı sözlere karşılık önerdiği sözlerden birkaçına bakalım: anc- horman karşılığında ana haber sunucusu, arboretum karşılığında ağaç parkı, viyadükiçin köprü yol, mobbing için bezdiri; selfie için özçekim, mortgage tutsat vb...Doğru cevap C'dir.

15.

Seslerden oluşan dilin belli kurallarla yazıya geçirilmesine ne ad verilir?

Doğru Cevap: "C" Yazım
Soru Açıklaması

Seslerden oluşan dilin belli kurallarla yazıya geçirilmesi yazım (imla) olarak adlandırılır. Doğru cevap C'dir.

16.

Aşağıdaki cümlelerden hangisinde cümlenin temel öğelerinden biri yoktur?

Doğru Cevap: "C" Gözlerinin rengi alev.
Soru Açıklaması

Bir cümlede özne ve yüklem temel öğelerdir. C seçeneğindeki yer alan "Gözlerinin rengi alev." söz öbeğinde yüklem öğesi eksiktir.

17.
Aşağıdakilerden hangisi "öğretmendir" sözcüğündeki ek eylem kipini ifade etmektedir?
Doğru Cevap: "E" Geniş/şimdiki zaman
Soru Açıklaması
Ek eylemler, ad soylu sözcüklerin yüklem olarak kullanılmasını, eylem cümlelerinde ise birleşik çekimler sağlayan eklerdir. Ad soylu sözcüklerin eylem olarak çekminide birinci ve ikinci kişilerde -, üçüncü kişinin çekminde ise -DIr bildirme eki kullanılır. Doğru cevap e şıkkıdır.
18.

I. Köktürk dönemi

II. Uygur dönemi

III. Hun dönemi

Yukarıda verilenlerden hangisi/ hangileri Eski Türkçe dönemimin bölümlerindendir?

Doğru Cevap: "D" I ve II
Soru Açıklaması

Türkçenin MS 5.-10. yüzyıllarını Eski Türkçe Dönemi olarak adlandırmak hemen her- kesçe kabul edilmektedir. Eski Türkçe Dönemi, kendi içinde Köktürk ve Uygur dönemleri olmak üzere ikiye ayrılır. Doğru cevap D'dir.

19.

"Büyük bir konsensüs bekliyoruz." cümlesinde yer alan konsensüs kelimesinin Türkçe'deki karşılığı aşağıdakilerden hangisidir?

Doğru Cevap: "D" Uzlaşma
Soru Açıklaması

Konsensüs, uzlaşma ve oydaşma anlamlarına gelmektedir.

20.

Çatılar, öznenin ve nesnenin durumuna göre kaça ayrılır? 

Doğru Cevap: "D" 4
Soru Açıklaması

Çatıları, öznenin ve nesnenin durumuna göre dönüşlü, edilgen, işteş, ettirgen çatılar olarak daha ayrıntılı bir şekilde sınıflandırabiliriz. Doğru cevap D'dir. 

TEST BİTTİ.
CEVAPLARINIZI KONTROL EDİNİZ.